Ronde 10: “Ik zie wat jij niet ziet..” 2

"Ik heb al een slecht geheugen zolang ik mij kan herinneren" (Herman Finkers)

RONDEVERSLAG | Dat de grootmeesters onder de schakers erg goed kunnen schaken is natuurlijk een open deur. Dat ze het met gemak opnemen tegen vele tegenstanders tegelijk die van wat minder niveau zijn is ook algemeen bekend

Vrijwel alle grootmeesters beschikken bovendien over een zeer goed geheugen en sommigen zelfs over een fenomenaal geheugen. Maar hoe is dat nu te rijmen met met het feit dat topschakers ook heel vergeetachtig en verstrooid kunnen zijn?

Voorbeelden van mensen met een fenomenaal geheugen zijn er genoeg en er zullen dan ook altijd mensen die dat dan wel eens bevestigd willen zien. Tijdens het 24e kampioenschap van de Sovjetunie in Moskou besloot Alvar Gipslis het fenomenale geheugen van zijn Letse landgenoot Michail Tal eens op de proef te stellen. Hij stelde hem daarom de volgende strikvraag: "Mischa, kun je je nog herinneren welke variant van het Damegambiet Keres met wit tegen Boleslavsky speelde in de 3e ronde van het 20e kampioenschap?" Tal keek hem aan en fronste zijn wenkbrauwen. Toen antwoordde hij: "Mijn beste Alvar. Wil je me soms voor de gek houden? Die partij werd niet in de 3e, maar pas in de laatste ronde gespeeld en bovendien had Boleslavsky wit en niet Keres en verder was het geen Damegambiet, maar een gesloten Spanjaard!"

Visualiseren hoe de stelling er over een paar zetten uitziet doen we allemaal. Maar alle partijen die je net in een simultaan hebt gespeeld nog kunnen reproduceren is fantastisch. En dat dan helemaal als je ze speelt zonder dat je ze zelf ziet! De Tsjechische grootmeester Richard Réti (1889-1929) gaf in 1925 een blindsimultaan aan 29 borden, destijds een record. Toen Réti na afloop vertrok liet hij zijn tas liggen. "Hartelijk dank", zei de grootmeester toen men hem later de tas teruggaf, "wat heb ik toch een slecht geheugen!"

Een goed geheugen ontmaskert soms de oplichter die daar niet op rekent. De Amerikaanse schaakgrootmeester Arthur Bisguier werd eens tijdens een lange treinreis aangesproken door een jonge schaker die hem twee van ‘zijn’ mooiste partijen liet zien. Bisguier herkende ze direct zonder moeite als twee van zijn eigen partijen…

Niet altijd werkt het geheugen zo. Soms laat het ook de groten in de steek: Grootmeester Vladimir Bagirov (1936-2000) had het heel zwaar met zijn tegenstander in de halve finale van het kampioenschap van de Sovjetunie. Nadat hij met veel moeite uiteindelijk remise maakte, had zijn tegenstander nog maar amper twintig minuten bedenktijd gebruikt. Vol bewondering voor deze prestatie vroeg Bagirov hoe hij dat voor elkaar gekregen had. Hij kreeg het voor hem verbluffende antwoord: "Maar weet u dat dan niet meer? U hebt een paar jaar geleden precies dezelfde partij gespeeld!"

Grootmeester Reuben Fine had na een moeilijke partij in een toernooi in New York uiteindelijk gewonnen. Zijn tegenstander had de speelzaal al verlaten en nu begon Fine vol interesse de andere partijen te volgen. Toen hij dat ongeveer een uur lang gedaan had, fluisterde iemand hem in het oor: "U bent aan zet!" Wat er toen gebeurde is eigenlijk onverklaarbaar: Fine liep onmiddellijk terug naar zijn plaats, ging zitten, keek naar de stelling en begon diep na te denken over de volgende zet. Pas na geruime tijd kwam hij tot het inzicht dat het feit dat de partij hem zo bekend voorkwam volledig verklaard kon worden uit het feit dat hij deze partij ruim een uur eerder al gewonnen had.

Verstrooidheid is wat anders dan vergeetachtigheid, maar soms net zo vermakelijk: Tijdens de Olympiade in Nice in 1974 stond de Argentijnse grootmeester Najdorf op van zijn bord om een kop thee te halen. Bij zijn terugkeer ging hij per ongeluk aan een andere tafel zitten.Toen hij zag dat hij tegenover een onbekende speler zat, zei hij op vaderlijke toon: "Ik geloof dat u zich in uw plaats hebt vergist!"

En het komt ook voor dat jou heel per ongeluk en te goeder trouw iets wordt opgedragen, waar zelfs een fenomenaal geheugen niet helpt: Op een goede dag kwam een schaakamateur bij Frank Marshall (kampioen van de Verenigde Staten van 1909-1936) en vroeg hem om hulp bij een correspondentiepartij. Marshall stemde toe dat te doen. Een een paar dagen later arriveerde een andere amateur. Deze was puur toevallig de tegenstander van de eerste schaakamateur. Hij stelde Marshall dezelfd vraag. Marshall stemde ook nu toe en ging ook deze speler helpen. Dat draaide erop uit dat hij meerdere maanden tegen zichzelf speelde, terwijl de amateurs zich maar bleven afvragen hoe het kon dat hun tegenstander in staat was zo lang stand te houden tegen de grote Marshall!

Als ik het me goed herinner dan speelden we op 18 april de tiende ronde. Met mijn geheugen is zoals je ziet weinig mis..

.

 
Het duurde tot deze ronde voordat de ex-kampioen en de huidige kampioen elkaar in de DWD-arena ontmoetten. Vooral in het begin was het een interessante partij. Hans Nunnikhoven zette zijn vertrouwde Ponziani-opening op het bord tegen Wim Jongeneel. Deze behandelde die opening niet geheel volgens de boekjes, waardoor Hans binnen een zet of zes flink in het voordeel kwam. Stockfish geeft de witte stelling na zes zetten een plus van 3,6. Dat foutloos uitspelen is echter niet voor mensen weggelegd en de keuze van Hans om Wim in staat te stellen snel de dames te ruilen was dan ook een menselijke en tevens niet de beste keuze. Langzamerhand worstelde Wim zich door de problemen. Na twaalf zetten stond de zwarte koning op c6, had Hans netjes gerokeerd en toch was de stand helemaal in evenwicht. Elf zetten later werd het na nog wat behoedzaam laveren van beide zijden remise. (Hans Nunnikhoven - Wim Jongeneel ½−½)

 
De eerste ontwikkelingen in het dame-pionspel bij John van Waardenberg en Rob Truijens gaven John een heleboel ruimte op de damevleugel. Binnen tien zetten vormde de de pionstructuur a3-b4-c5-d4-e3 een dolkstoot in de zwarte stelling. Na het openkomen van de c-lijn posteerde John een sterk paard op c5 en bezette hij de c-lijn met een toren op c1. Onder druk maakte Rob een fout met 17...f6?, waardoor er een stuk en een pion verloren gingen. De afwikkeling van de slag langs de c-lijn leverde John nog een stuk en de partij op. (John van Waardenberg - Rob Truijens 1−0)

 
Na 1.g3 van Michel Verheij ontstond er na het antwoord 1...d6 van Pearl Uyttenhove toch een variant van de Pirc-verdediging. In dit geval echter met een fianchetto van wit en niet van zwart. Michel koos voor een onorthodoxe ontwikkeling van zijn cavalerie. Met de paarden op d2 en e2 ontstond wat ik in een eerder bericht over een partij tussen Paul de Roos en Ton van der Breggen de "uitklapvariant" heb gedoopt. Op de 17e zet deed Michel Pearl een remise-voorstel. Die nam dat terecht niet aan, omdat die 17e zet van Michel Pearl een pion zou gaan opleveren. Het leek erop of dat ook zou gaan gebeuren, maar Pearl week af van de juiste combinatie en won dus geen pion. Toch zat er voor zwart even later wel winst in, maar in plaats daarvan bood hij nu remise aan. Toch wel verrassend! (Michel Verheij - Pearl Uyttenhove ½−½)

 
In een damepionspel pende Willem Weerdesteijn een zwart paard door zijn loper op b5 te zetten. Dat was niet verstandig, want na een schaak met de zwarte dame op a4 door Fons Claessen ging die loper onherroepelijk verloren. Daar kwamen later nog twee pionnen bij en met iedere ruil zeilt het schip met de winst dan zoals we weten steeds dichter naar de haven toe. En Willem vocht nog lang en verbeten. En Fons liet nooit meer los. (Willem Weerdesteijn- Fons Claessen 0−1)

 
De ECO-lijst geeft: Centre Game Maroczy Defence als naam aan de zettenreeks: 1.e4 d6 2.d4 e5. Weten we dat ook weer en het vervolg: 3.dxe5 De7 4.exd6 Dxe4+ 5.De2 Dxe2+ 6.Le2 Lxd6 leverde een spelletje zonder dames en zonder centrumpionnen op in de partij tussen Wim Platje en Koos van Dalen. De keuze voor de korte rokade op de 12e zet werd Koos eigenlijk al fataal. Wim bezorgde hem meteen daarna een dubbelpion op de a-lijn en twee geïsoleerde pionnen op de c- en de e-lijn. Dat is op den duur niet te verdedigen en toen Wim twee pionnen had veroverd staakte Koos de ongelijke strijd. (Wim Platje - Koos van Dalen 1−0)

Cor Paans memoreert zijn partij tegen Gijs van Willigen als volgt: "In mijn partij met Gijs ging het de eerste zetten gelijk op. Op de 12e zet echter pak ik met mijn paard Gijs' paard op e5. Gijs zet mij schaak op de volgende zet met dame a4. Dat was niet handig, want hij had mijn paard eerst moeten terugslaan, want nu kon mijn paard gewoon weer terug naar het gedekte veld c6 om zodoende het schaak op te heffen. Ik speelde het na dit moment niet meer echt scherp en probeerde eigenlijk alleen maar mijn beide paarden in zijn stelling te krijgen. Toen dat aardig vorm begon te krijgen gaf Gijs het op de 24ste zet. (Gijs van Willigen - Cor Paans 0−1)

De nieuwe ranglijst en een overzicht van de uitslagen vind je via "Intern" ⇒ "Ranglijst".
Alle foto's van deze ronde kun je zien bij "Intern" ⇒ "Foto's".
Reacties zijn altijd welkom. Plaats ze helemaal onderaan bij "Een reactie plaatsen". Je e-mailadres wordt niet zichtbaar bij de publicatie.