|
“DE SCHAAKWERELD” IN MEI 1940 -
1.
Redactioneel stuk “De Schaakwereld” - 2. Bericht van de Hoofdredacteur van “De Schaakwereld” - 3. Persoonlijke bijdrage van Mr G.C.A. Oskam met ode aan Dr. K.M. Bergsma - 4. Amsterdamse waardering voor Dr. K.M. Bergsma - 5. Partij Dr. K.M. Bergsma – Mr. G.J. Belinfante,
Maasbokaal, R’dam,1940
meer (schaak)nieuws op www.tomsschaakboeken.nl |
|
|
|
Amsterdamse
(lees Euwe’s) waardering voor Dr. K.M. Bergsma 08.12.07 Vervolg Dr K.M. Bergsma De
“Persoonlijke bijdrage van Mr. G.C.A. Oskam met ode aan Dr. K.M. Bergsma” die
op deze pagina is opgenomen, trok na verschijnen in 1940 de aandacht van de
Amsterdamse schakers. De
RUBRIEK van Dr. Max Euwe in het eerstvolgende nummer van De
Schaakwereld – 14 juni 1940 4de jaargang no. 42 – is geheel gewijd aan Dr.
K.M. Bergsma: De held van Rotterdam Op ons
Amsterdammers, die betrekkelijk ver van de oorlogs-verschrikkingen zijn
gebleven, heeft het stukje van Mr. Oskam in het vorige nummer van “De Schaakwereld”diepen indruk gemaakt. In het bijzonder het
slot waarin hij de groote daden van onzen
schaakvriend Bergsma schildert. Wij kennen Bergsdma niet alleen als
een sterk schaakspeler, maar ook als een vriendelijk en eerlijk mensch. Iemand, op wiens men onder alle omstandigheden
kan bouwen. Het beeld, hetwelk Mr. Oskam van Dr. Bergsma heeft gegeven, klopt dan
ook volkomen met de voorstelling, die wij Amsterdammers hebben van deze groote figuur. Bergsma is groot als mensch en groot
als schaakspeler. Hij heeft verschillende successen op zijn naam en toonde
zijn kracht vooral in ontmoetingen met sterke tegenstanders. Zijn laatste
succes boekte hij in den kamp om den Maasbokaal, april 1940, waarin hij een
uitgelezen rij veelbelovende schakers uit diverse deelen
des lands voorbij streefde. Hieronder zijn partij uit deezen
wedstrijd tegen Mr. Belinfante, waarin speciaal zijn doelbewust aanvallend
spel op de voorgrond treedt. Bergsma – Belinfante 1940 tekst met diagrammen Bergsma – Belinfante 1940 LIVE |
|
Inzicht
in de meidagen van 1940 Onlangs kreeg ik een stapeltje nummers van “De Schaakwereld”,
een schaakweekblad, in handen; extra interessant omdat het hier gaat om de
periode voor en na de beruchte meidagen (10-15 mei) van 1940. In het bijzonder het nummer van 30 mei 1940 (4de
jaargang nr 41) trekt de aandacht. De redactie
geeft in het eerste nummer na de gevechtshandelingen drie keer aandacht aan
de gevolgen van de bijzondere omstandigheden.
1. In een redactioneel stuk op de voorpagina spreekt zij van de
problemen met de bezorging en hoe daar met betrekking tot de binnen- en
buitenlandse abonnees mee te zullen omgaan. Het valt op dat de redactie – hoe
kan het ook anders – nog geen idee heeft van wat de bezetting zal gaan betekenen. 2. De hoofdredacteur, de heer Th. M. E. Liket,
schrijft een emotioneel geladen woord ter herdenking van de gevallenen. Hij schrijft verder o.a. ”Onze
redactie en medewerkers zullen hun bijdragen in den vorm gieten die in deze
moeilijke omstandigheden het meest gewenscht is.” Nu, in 2007, en een mensenleeftijd later, is er de neiging om
deze zin op te vatten als inzicht in mogelijke censuur. Maar wie het verder
leest moet concluderen dat het om iets anders gaat. Liket
echter schreef dit veertien dagen na de capitulatie toen de bezetter nog niet
alles geregeld had en zijn ware gezicht nog verder moest tonen. 3. ROTTERDAM is de titel van een persoonlijke bijdrage van de
bekende Rotterdamse schaker en schaakbestuurder Mr G.C.A. Oskam. Hij maakt gebruik
van een nog volledige (?) persvrijheid en schrijft vrijmoedig over het
bombardement en zijn gevolgen. Zijn vermelding dat geen Rotterdamse schakers
zijn omgekomen lijkt onjuist. Het is niettemin een indrukwekkend stuk dat hij vooral gebruikt
om Dr. K.M. Bergsma eer te bewijzen. Over Dr. Bergsma, die voor en na de
oorlog ook landelijk een bekende en sterke schaker was, vertelt hij zaken die
mij onbekend waren, maar die het verdienen hier herhaald te worden. Hieronder volgen de drie berichten uit “De Schaakwereld.” De lezer wordt uitgenodigd commentaar, correcties of
aanvullingen op deze pagina te sturen; zij worden zeer op prijs gesteld. Op omslag: Weekblad De Schaakwereld 30 mei 1940 4e jg. nr 41 Hoofdredacteur:
Th. M. E. Liket. Vaste medewerkers: Dr. Max Euwe,
Hans Kmoch, Th. C.L. Kok, Mr. G.C.A. Oskam, J.
Selman Jr., H.J. Scherft en J.H. Wertheim Groote moeilijkheden met de verzorging van ons blad waren
oorzaak, dat de vorige week geen nummer is kunnen verschijnen. Wij zijn deze
te boven gekomen en van nu af zal “De Schaakwereld” weer regelmatig uitkomen.
In verband met de postverbindingen zullen sommige abonné’s
het blad echter iets later ontvangen. Buitenlandse abonné’s
zullen zoolang de verbindingen verbroken zijn in
het geheel geen blad kunnen ontvangen, wij zullen de nummers voor hen
reserveren en deze, wanneer de communicatie is hersteld, gezamenlijk toezenden. Enz .het slot van dit gedeelte
handelt over noodzakelijke kostenbesparingen en lijkt me hier niet relevant. 2. Een woord van hoofdredacteur Th.
M.E. Liket Sinds het laatste nummer van “De Schaakwereld” verschenen is
hebben wij dagen beleefd, die wij gedurende ons verdere leven nimmer zullen
vergeten. Heel veel leed is over ons gegaan. In den korten doch vreeselijken strijd hebben velen onzer dappere mannen op
het veld van eer het leven gelaten. Vele gezinnen zijn in diepen rouw
gedompeld en vele landgenoten hebben have en goed verloren. Laat ons hen, die vielen tijdens het vervullen van hun hoogste
plicht, eerbiedig gedenken; laat ons hopen, dat de vertwijfelden die in de
verschrikkelijke worsteling een dierbaar wezen hebben moeten afstaan, de
kracht vinden om hun onpeilbaar leed te dragen en laat ons allen zoveel het
in ons vermogen is medewerken aan het herstel van alles wat verloren is
gegaan. En nu richten wij den blik vooruit. Langzamerhand herneemt het
leven zijn rechten en met inspanning van alle krachten zullen wij moeten
werken aan het herstel. Wij hopen, dat ook “De Schaakwereld” daartoe kan
bijdragen. Ontspanning na onze geestelijke inspanning is noodzakelijk en voor
de vele schaakbeoefenaars in ons land zal ons blad die ontspanning brengen.
Onze redactie en medewerkers zullen hun bijdragen in den vorm gieten die in
deze moeilijke tijden het meest gewenscht is. Geen
diepzinnige verhandelingen, doch eenvoudige, niet al te moeilijke onderwerpen
zullen worden gebracht. Moge “De Schaakwereld” zich hierdoor blijvend in Uw aller
belangstelling verheugen. Blijft ons blad trouw; bedenkt, dat het slechts dan
mogelijk is onze culturele taak voort te zetten. Th.L 3.
Persoonlijke bijdrage van Mr G.C.A. Oskam met ode aan Dr
K.M. Bergsma ROTTERDAM Van den
Tol kende niet Pillsbury-Lee, en had er ook nooit
over gedacht of in de Max Lange ook na 11. … Lb6, evenzeer als na 11. … Lf8
het paard op f7 geofferd kan worden. Dit
bleek mij op 17 Mei (*), des namiddags om kwart
over twee, aan den ingang van een schuilkelder. Ik ga er niet in, je wordt
hier stikmat”. Zei Teunis, en we hebben twee
blindpartijen gespeeld, aan den ingang van den schuilkelder. Het was mooi
weer, alleen donderde het wat. Dat er toen 25000 woningen en 25 schaakvereenigingen te gronde
gingen, daarvan hadden we geen besef. En nu ligt alles plat, de stad is één groote
krater, alleen de rand leeft. Bijna alle schaakvereenigingen
zijn zonder lokaal, zonder materiaal, zonder bibliotheek. De leden leven nog,
en we geven de partij niet op. Onder leiding van De Bruyn komt alles weer in
orde, als men ons maar aan materieel helpt. Want met borden en stukken en
klokken, daarmee is nu de Schie gedempt. Het is te voorzien dat Rotterdam zelfs uiterlijk veel aan de schakerij zal doen denken. Nu de gehele binnenstad
herbouwd zal worden, ligt het voor de hand dat het zeer regelmatig zal
gemaakt worden, wel zoo, dat men eens per week naar Amsterdam zal moeten gaan
om zich te goed te doen aan het gezicht op een Reguliersgracht
of een Oude Waal, anders gaan we psychisch dood aan de rechte lijnen in drie
dimensies. Zou Rotterdam een Mannheim worden? Acht boulevards, de
A-Boulevard, de B-Boulevard, enz. en dwars daarop acht Rijwegen, I-VIII. Het
Stadhuis op E2-E4, het Postkantoor op E3. Het kan mooi worden, maar ik moet
er niet aan denken. Een Rotterdamse schaakspeler Dr. K.M. Bergsma, heeft zich boven
allen onderscheiden, en heusch nu niet op het
schaakbord. Vijf dagen en vijf nachten heeft deze dappere geest te midden van
mitrailleurvuur als chirurg gewerkt en gesloofd: hij woonde op 10 meter van
de Maasbrug, en was binnen 2 minuten na de
bezetting van het bruggehoofd in nachtgewaad aan
het verbinden. Bergsma is een sterke man, en niet alleen op het schaakbord,
maar vijf dagen en vijf nachten, te midden van kogels en ellende, dat brengt
den sterksten man tot wijken. Maar deze reus heeft het uitgehouden. Het hele
Noordereiland vraagt voor hem de Militaire Willemsorde. Geen der Rotterdamsche spelers is
gedeerd, en Moeder Catharina, die een zoon aan het front had, is nog gelukkig
en joyeus nu ze haar jongen heel terug heeft: de nederlaag tegen Fenny is nu vergeten. G.O. (*) Het
bombardement op Rotterdam vond plaats op 14 mei, en dat wist Oskam natuurlijk
nog beter dan wij. |
|
|
