DORDTSE en andere SCHAAKGESCHIEDENIS

Hij verzamelde zijn leven lang schaak-boeken en bezat een excellente collectie. Deze 7000 schaak- en dam- boeken schonk hij aan De Koninklijke Bibliotheek waar zij nu met de collectie van Anthonius Van der Linde de beroemde Bibliotheca Van der Linde-Niemeijeriana vormen.

Verder was hij een belangrijk schaak-probleemcomponist. In eigen beheer gaf hij een serie boekjes uit over allerlei probleemonderwerpen, die hij o.a. aan de leden van de Nederlandse Bond van Probleemvrienden jaarlijks gratis ter beschikking stelde.

In het hiernaast afgebeelde Fascinerend materiaal, 1970, heeft hij 118 problemen verzameld waarin wit behalve de Koning

alleen beschikt over de Dame en de twee Torens.

tvb

Net voor de tweede wereldoorlog kwam er als bijlage van het tijdschrift van een schaakbond een verhaal uit over het Nederlandse schaakverenigingsleven in de negentiende eeuw.

De stad Dordrecht werd twee keer vermeld. Ingenium Valet werd de eerste schaakactiviteit genoemd in 1847 met een heroprichting in 1867. Deze schaakzaken in hotelcafé Central hadden meer weg van koffiehuisschaak. De Dordrechtsche schaakclub (DSC) krijgt van Niemeijer 29-2-1888 als oprichtingsdatum mee.

Andere schaakactiviteiten meldt hij niet tussen Breda en Rotterdam. Heukelum onder Leerdam beschikt in 1861 wel over een club: Morphy.

De grote studentensteden hebben duidelijk de meeste schaakclubs. Het is markant te lezen in Niemeijer dat zelfs Vlissingen in 1820 en 1882 over schaakactiviteiten beschikte. Walcheren werd pas in 1871 via de Sloedam met Beverland en de rest van Zeeland richting Brabant verbonden. De trein kwam nog iets later die kant op.

Zie ook het onderzoek hieronder.

__________________________

Onderzoek naar vroegere schaakactiviteiten en schakers in de Drechtsteden.

Bovenstaand artikel inspireerde me om eens in ”recentere” geschiedenis te speuren.

Toegevoegd 18 mei 2007:

Het fraaie toernooiboek van Barmen 1905 is op zich al een lusthof. Het geeft niet alleen 500 pagina’s geanalyseerde partijen maar ook foto’s en allerlei details.

Aan het eind zit nog een verrassing. Men heeft zich beijverd om de adressen te verzamelen van ”Die Schachfreunde in Deutschland, Holland u. Oesterreich-Ungarn 1905/1906”. Zo te zien zijn er heel veel schaakvrienden in Nederland. We bladeren even en vinden woonachtig in

DORDRECHT:
A.H. Brandt jr. Voorstraat 78/80

H. ’t Hooft, Steegoversloot

N. Roodenburg

Mr. A. Sigmund

G.J. van der Stouwe

GORICHEM (spelling toernooiboek):

H.J.van Doorn, Hoogstraat B 651

SLIEDRECHT:

A.J. Meyer, arts

Zeggen deze namen iemand nog iets?

Begin mei 2007:

In drie jaargangen van het Tijdschrift van den Nederlandschen Schaakbond van vóór 1920 die mij ter beschikking staan (1909, 1916, 1917), heb ik gespeurd naar schaakactiviteiten in Dordrecht: niets dus! Mogelijk zijn die er wel geweest maar was de plaatselijke schaakclub niet aangesloten bij de landelijke schaakbond.

De Gorinchemse Schaakclub laat wel van zich horen:

In 1909 geeft Dr. Esser een simultaan in Gorinchem. In 1916 en 1917 wordt een een ” traditioneel” toernooi gehouden.

In 1916 winnen twee Dordtenaren daar een tweede prijs:

In de 2^de klasse: D. ’t Hart en in de 3^de klasse: H.J.L. Cornelisse.

Terug naar 1909 voor vermeldingen van Drechtstedenaren:

Het Schaakblad organiseert een toernooi in Schiedam. Diploma’s voor het behalen van 2 of meer punten worden in de 3^de klasse uitgereikt aan o.a. de heren Wiggers uit Dordrecht en C. Schellenberg Jr. uit Rotterdam (!)

In datzelfde jaar 1909, op zondag 27 juni, ”werd in ’s-Gravenhage een nationale schaakwedstrijd gehouden.… 24 deelnemers…. De prijzen bestonden uit kunstvoorwerpen en medailles.”

C.H. Lins uit Dordrecht behaalt 2 punten in de 3^de klasse.

Maandag 2 Augustus 1909 beginnen in Leiden de bondswedstrijden.

In de Tweede Klasse doen 18 spelers mee, verdeeld in drie groepen. De beste drie van deze groepen speelden onderling steekpartijen. Uit deze barrage kwam

J.V.C. Wichers uit Dordrecht als 6^de tevoorschijn. Je zou denken dat dit dezelfde is als de Wiggers hierboven genoemd.

Op 12 april 1916 2^de Paasdag is er een toernooi in Leiden. In de 3^de klasse wint R.J. van de Graaf uit Papendrecht de eerste prijs in de 2^de groep.

In 1917 tenslotte is op hemelvaartsdag de Gorinchemsche Schaakclub de gast-heer voor het jaarlijks toernooi.

In de 1^ste klasse wint A. van Naamen uit Zwijndrecht de 2^de prijs.

020507 tvb

ORANJEDAGTOERNOOI
lijkt vergane glorie te zijn

Vroeger bestond er in de stad Dordrecht een traditie van schaken op Oranjedag. Terwijl het muziekkorps door de wijken gingen, trokken de schakers naar de kantine van de landbouwschool aan de Oranjelaan of naar welke andere zaal dan ook. Het locale Oranjedagcomite had op een gegeven moment blijkbaar geen geld meer over voor het schaken en na enkele comebacks lijkt oranjedag schaak van de kalender te zijn verdwenen. Vergane glorie heet zoiets ook wel.

Misschien is het aardig om bij wijze van geschiedenis en om nog eens naar namen te kijken, het verslag mee te nemen van het toernooi zoals dat één van de laatste keren werd gehouden in 1998! De tekst die nu volgt is uit de pen van JJJ (Jan Jaap Janse):

Op het traditionele Oranjedagtoernooi van 30 april 1998 is Gozewijn van Laatum (CIOB/Groothoofd) winnaar van groep 1 geworden. Hij snelschaakte 15,5 uit 17 bij elkaar. Op respectabele afstand volgden Remco van Vaalen (Dordrecht) en Jan Jaap Janse (CIOB/Groothoofd) met 13,5 en Dirk Pulles (Dordrecht) met 12,5. Van Laatum stal op zaterdag 25 april jl. ook al de show bij CIOB/Groothoofd door in Nijmegen het KNSB seizoen in de 3e klasse af te sluiten met een score van 9 uit 9!

De tweede groep werd een prooi voor Theunis den Rooijen (Willige Dame), op de voet gevolgd door Kevin Campbell (Willige Dame) en Gert-Jan van Vliet (Zwijndrecht).
De volledige eindstand van het Oranjedagtoernooi:

Groep 1:

1       van Laatum (C)              15

2/3     van Vaalen (D) en Janse (G) 13,5

4/5     Pulles (D) en Pluymert (C)  12,5

6       Berrevoets (W)              10

7       v.d. Leij (C)                9,5

8/9     Klein (S) en Eikelboom (D)   9

10      T.Slagboom (S)               8,5

11      v.d. Griend (C)              6,5

12      Terlouw (S)                  6

13/15   Schreuder, van Vlokhoven

        en A.Slagboom ( allen D)     5,5

16      de Winter (D) en Vos (Z)     4,5

18      de Ruyter (Sh)               1

Groep 2:

1       den Rooijen (W)              9,5

2/3     van Vliet (Z) en Campbell(W) 8

4       Vink (W)                     7

5       van 't Hoff (Z)              6,5

6       F.Terlouw (S)                5

7/8     Praat en Hagg (C)            4

9/10    Hartog jr. (S) en Harms (C)  2

11      van Dalen (D)                0

Afkortingen: (C) Ciob/Groothoofd, (D) Dordrecht,

(S) Sliedrecht, (W) Willige Dame, (Z) Zwijndrecht

en (Sh) Shah Mata.

GROOTHOOFD WAS GENOEMD
NAAR HOOFDPOORT VAN DE STAD

Groothoofd heeft net geen kwart eeuw bestaan (1978-2002). De vereniging kreeg in 1978, op aangeven van Ton Maas, de naam van Groothoofd. Dat is de stadspoort bij het drie rivierenpunt van Noord, Oude Maas en Merwede. De vereniging had dus een heel oude naam, die past bij de geschiedenis van de stad. In 2002 is Groothoofd geïntegreerd in Dordrecht. De meest bekende en sterkste speler uit de Grootoofdtraditie is bij Dordrecht Rene krul, die wederom clubkampioen is geworden van die vereniging.

Groothoofd had op het toppunt zes externe teams, honderd leden en team 1 speelde in de eerste klasse KNSB.

MET EEN BIJZONDER SCHAAKMOMENT SCHRIJF JE SCHAAKHISTORIE (1)

(Lezers kunnen bijzondere schaakmomenten mailen naar de webmaster van deze site! De eerste vruchten van zoeken en vinden)

* De eerste Dordtse jeugdkampioen van de RSB, ARNOLD VAN ‘t HOF (geboren in 1963) leerde het schaken op achtjarige leeftijd van zijn buurjongen HENNY NAAKTGEBOREN. Zeven jaar later was hij jeugdkampioen van de RSB tot zestien jaar en dus deelnemer aan het NK voor jeugd in die leeftijdsgroep.

* Voormalig wijkagent in Krispijn Jan W.F. Sulman was in de jaren vijftig buurjongen en schoolgenoot van JAAP MOL. Volgens JWF leerde hij Jaap schaken. Volgens Jaap was het een familielid die hem het spel bijbracht. Jan kwam tot Groothoofd 1 en werd politiekampioen. Jaap is recordhouder titels bij de Willige Dame.

* Fidemeester en rustend schaker GOZEWIJN VAN LAATUM beschouwt Pank Hoogendoorn (in 1965 nog deelnemer aan NK schaken) als belangrijke leermeester. Toen Gozewijn de beste Nederlander werd in het open NK, kwam Hoogendoorn speciaal kijken. Gozewijn was de tweede Dordtse jeugdkampioen van de RSB. Mark Timmermans werd onlangs nummer drie in de historie.

* KOOS ABEE (Dordrecht 1) is er terecht trots op dat hij het Tijdschrift van de KNSB haalde in 1954. Hij won het scholierentoernooi in het Duitse Gelsenkirchen. Koos woonde toen nog in Eindhoven. De Brabantse jongeren weerden zich goed in Duitsland. (bron pagina 215 jaargang 1953-1954).

* Wijlen HANS WERTHEIM, drievoudig open-kampioen van Nederland voor de oorlog, maakte in 1917 live de revolutie in Rusland mee. Zijn broer beschreef het in een boek.

* COCHITA DWARS was de eerste Dordtse vrouw, die het dameskampioenschap van Nederland haalde en meedeed in een interland.

DORDTSE SCHAAKGESCHIEDENIS

begon in 1847 of 1403 of 1888?

Schaken wordt in elk geval al vanaf ergens 1403 in de stad Dordrecht gedaan in het zogeheten Schaakhuis. Gemeentearchivaris en schaker dr. Th. Jensma kwam sporen in oude stukken tegen in de jaren zeventig van de vorige eeuw, waaruit de schaakactiviteiten bleken. Vooral pelgrims, de toeristen van die tijd, brachten het schaken naar de oudste stad van Holland toe. Dordrecht behoorde tot, met Utrecht, tot de machtigste steden van de Noordelijke Nederlanden. Met Gent en Brugge was veel economische verkeer.

In 1847 werd in elk geval een schaakclub opgericht: Ingenium Valet. Dr. Niemeyer noemt dat al rond 1939 in zijn beschrijving van het Nederlandse schaakleven in de negentiende eeuw. Dr. Scholten heeft dat in zijn proefschrift een aantal jaren geleden verder uitgewerkt. De Dordrecht-voorzitter Jan Flach, de motor achter het eeuwfeest van de club in 1988, dook ook in de historie.

Hij geeft aan dat de stad Dordrecht twee schaakvormen kende in de negentiende eeuw: De schaakclub en de schaaksociëteit. Flach noemt de voormalige Harmonie als schaakplek voor sociëteitsschaak. Tevens werd geschaakt in een café aan het Scheffersplein, zo ongeveer waar nu V. en D. zit.

In elk geval was het schaakleven in 1888 sterk genoeg om op de mooie datum 29-2-1888 en club op te richten: de Dordrechtsche Schaakclub (DSC). In 1951 werd, na de fusie met Ontspanning door Inspanning (ODI) de naam schaakclub Dordrecht gekozen. ODI bestond tussen 1931 en 1952. Dat heette toen een club van werklozen te zijn, dus mensen die overdag de tijd hadden misschien?

Tussen 1978 en 2002 bestond ook nog schaakclub Groothoofd. Deze club is ook doorgegaan in schaakclub Dordrecht, toen het eigen draagvlak voor vrijdagavond schaak te smal werd. Dordt heeft in de jaren negentig van de vorige eeuw dus zelfs even drie club in de RSB-competitie gehad. Naast Groothoofd en Dordrecht deed de Willige Dame als zelfstandige club met twee teams mee. DWD staat, ook de door huisvesting in poffertjessalon Visser, meer in de traditie van de schaaksociëteit. Soms herhalen de schaaktijden zich dus! Inmiddels is er in centrum de Buitenwacht in Krispijn ook een overdagclub gekomen voor mensen, die daarvoor op de woensdagmiddag de tijd hebben. Het is nadrukkelijk de opzet om een eigen kampioenschap te spelen en zeker ook om aan schaakpromotie te doen. Het schaken als middel tot sociaal contact leeft dus wel..... de eeuwen door...

www.tomsschaakboeken.nl