(DORDTSE) SCHAAKGESCHIEDENIS 1 |
|
11.02.08 DONNER-BANDELL
Schakende burgemeesters zijn schaakpromotie 08.12.07 A’damse waardering moedig gedrag Dr. K.M. Bergsma in meidagen ‘40 19.11.07 Vincent van Gogh liep langs schakers naar Café
Central 14.11.07 Bibelot schreef
schaakgeschiedenis 05.11.07 Weekblad “De Schaakwereld” in mei 1940 22.10.07 Schaakhistorie op internet 18.10.07 Bijna 130 oud-YINNERS voor reünie in 2008 17.10.07 Dordtse Firma H. Koopman-klok is De Oude Tijd met advertentie 03.10.07 Sjoerdsma verdient plaats in annalen
Dordtse schaakgeschiedenis 18.09.07 Geschiedenis is ook om te herinneren: In memoriam 40-45 Oudere
berichten in 2007: - Jubileum
YIN-schakers en meer - REGIONALE SCHAAKCANON in handen van bezoeker - Lodewijk Prins
was huisgenoot van Adrie Fiole - LAATSTE BEZOEK VAN EUWE in 1979 aan DORDRECHT - Dr. M. Niemeijer vermeldt
Dordrecht twee keer - Onderzoek
plaatselijke activiteiten - ORANJEDAG lijkt vergane glorie - De Schaakkampioenen van
Dordrecht - GROOTHOOFD was genoemd naar
hoofdpoort van de stad - MET EEN BIJZONDER SCHAAKMOMENT schrijf je schaakhistorie - DORDTSE
SCHAAKGESCHIEDENIS begon in 1847, 1403 of 1888? |
|
Dr. M. Niemeijer
vermeldt Dordrecht twee keer |
|
Dr. M. Niemeijer (1902-1987) Hij
woonde in Wassenaar en was directeur van wat nu heet de Nationale
Nederlanden. Hij
verzamelde zijn leven lang schaak-boeken en bezat
een excellente collectie. Deze 7000 schaak- en dam- boeken schonk hij aan De
Koninklijke Bibliotheek waar zij nu met de collectie van Anthonius
Van der Linde de beroemde Bibliotheca Van der
Linde-Niemeijeriana vormen. Verder was hij een belangrijk
schaak-probleemcomponist. In eigen beheer gaf hij een serie boekjes uit over
allerlei probleemonderwerpen, die hij o.a. aan de leden van de Nederlandse
Bond van Probleemvrienden jaarlijks gratis ter beschikking stelde. In het hiernaast afgebeelde Fascinerend materiaal, 1970, heeft hij
118 problemen verzameld waarin wit behalve de Koning alleen beschikt over de Dame en de
twee Torens. tvb |
Net voor de tweede wereldoorlog kwam
er als bijlage van het tijdschrift van een schaakbond een verhaal uit over
het Nederlandse schaakverenigingsleven in de negentiende eeuw. De stad Dordrecht werd twee keer
vermeld. Ingenium Valet
werd de eerste schaakactiviteit genoemd in 1847 met een heroprichting in
1867. Deze schaakzaken in hotelcafé Central hadden meer weg van koffiehuisschaak.
De Dordrechtsche schaakclub (DSC) krijgt van
Niemeijer 29-2-1888 als oprichtingsdatum mee. Andere schaakactiviteiten meldt hij niet
tussen Breda en Rotterdam. Heukelum onder Leerdam beschikt in 1861 wel over
een club: Morphy. De grote studentensteden hebben
duidelijk de meeste schaakclubs. Het is markant te lezen in Niemeijer dat
zelfs Vlissingen in 1820 en 1882 over schaakactiviteiten beschikte. Walcheren
werd pas in 1871 via de Sloedam met Beverland en de
rest van Zeeland richting Brabant verbonden. De trein kwam nog iets later die
kant op. hb
Zie ook het onderzoek hieronder. __________________________ |
Bovenstaand artikel inspireerde me om
eens in ”recentere” geschiedenis te speuren. Toegevoegd 18 mei 2007: Het fraaie toernooiboek van Barmen 1905 is op zich al een lusthof. Het geeft niet alleen 500 pagina’s
geanalyseerde partijen maar ook foto’s
en allerlei details. Aan het eind zit nog een verrassing.
Men heeft zich beijverd om de adressen te verzamelen van ”Die Schachfreunde in Deutschland, Holland u. Oesterreich-Ungarn 1905/1906”. Zo te zien zijn er heel
veel schaakvrienden in Nederland. We bladeren even en vinden woonachtig in DORDRECHT: H. ’t Hooft, Steegoversloot N. Roodenburg Mr. A. Sigmund G.J. van der Stouwe GORICHEM (spelling toernooiboek): H.J.van Doorn, Hoogstraat
B 651 SLIEDRECHT: A.J. Meyer, arts Zeggen deze namen iemand nog
iets? Begin mei 2007: In drie jaargangen van het
Tijdschrift van den Nederlandschen Schaakbond van
vóór 1920 die mij ter beschikking staan (1909, 1916, 1917), heb ik gespeurd
naar schaakactiviteiten in Dordrecht:
niets dus! Mogelijk zijn die er wel geweest maar was de plaatselijke
schaakclub niet aangesloten bij de landelijke schaakbond. De Gorinchemse
Schaakclub laat wel van zich horen: In 1909 geeft Dr. Esser een simultaan
in Gorinchem. In 1916 en 1917 wordt een een ”
traditioneel” toernooi gehouden. In 1916 winnen twee Dordtenaren daar
een tweede prijs: In de 2de klasse: D. ’t
Hart en in de 3de klasse: H.J.L. Cornelisse. Terug naar 1909 voor vermeldingen van
Drechtstedenaren: Het Schaakblad organiseert een
toernooi in Schiedam. Diploma’s voor het behalen van 2 of meer punten worden
in de 3de klasse uitgereikt aan o.a. de heren Wiggers uit
Dordrecht en C. Schellenberg Jr. uit
Rotterdam (!) In datzelfde jaar 1909, op zondag 27
juni, ”werd in ’s-Gravenhage een nationale schaakwedstrijd gehouden.… 24
deelnemers…. De prijzen bestonden uit kunstvoorwerpen en medailles.” C.H. Lins uit Dordrecht behaalt 2
punten in de 3de klasse. Maandag 2 Augustus 1909 beginnen in
Leiden de bondswedstrijden. In de Tweede Klasse doen 18 spelers
mee, verdeeld in drie groepen. De beste drie van deze groepen speelden
onderling steekpartijen. Uit deze
barrage kwam J.V.C. Wichers uit Dordrecht als 6de
tevoorschijn. Je zou denken dat dit
dezelfde is als de Wiggers hierboven genoemd. Op 12 april 1916 2de
Paasdag is er een toernooi in Leiden. In de 3de klasse wint R.J.
van de Graaf uit Papendrecht de eerste prijs in de 2de groep. In 1917 tenslotte is op hemelvaartsdag de Gorinchemsche
Schaakclub de gast-heer voor het jaarlijks
toernooi. In de 1ste klasse wint A.
van Naamen uit Zwijndrecht de 2de prijs. 020507 tvb |
|
Vroeger
bestond er in de stad Dordrecht een traditie van schaken op Oranjedag.
Terwijl het muziekkorps door de wijken gingen, trokken de schakers naar de
kantine van de landbouwschool aan de Oranjelaan of naar welke andere zaal dan
ook. Het locale Oranjedagcomite
had op een gegeven moment blijkbaar geen geld meer over voor het schaken en
na enkele comebacks lijkt oranjedag
schaak van de kalender te zijn verdwenen. Vergane glorie heet zoiets ook wel. Misschien
is het aardig om bij wijze van geschiedenis en om nog eens naar namen te
kijken, het verslag mee te nemen van het toernooi zoals dat één van de
laatste keren werd gehouden in 1998! De tekst die nu volgt is uit de pen van
JJJ (Jan Jaap Janse): Op het traditionele Oranjedagtoernooi van 30 april 1998 is Gozewijn van Laatum (CIOB/Groothoofd) winnaar van groep 1 geworden. Hij snelschaakte 15,5 uit 17 bij elkaar. Op respectabele afstand volgden Remco van Vaalen (Dordrecht) en Jan Jaap Janse (CIOB/Groothoofd) met 13,5 en Dirk Pulles (Dordrecht) met 12,5. Van Laatum stal op zaterdag 25 april jl. ook al de show bij CIOB/Groothoofd door in Nijmegen het KNSB seizoen in de 3e klasse af te sluiten met een score van 9 uit 9! De tweede groep werd een prooi voor Theunis den Rooijen (Willige Dame), op de voet gevolgd door Kevin Campbell (Willige Dame) en Gert-Jan van Vliet (Zwijndrecht). Groep 1: 1 van Laatum (C) 15 2/3 van Vaalen (D) en Janse (G) 13,5 4/5 Pulles (D) en Pluymert (C) 12,5 6 Berrevoets (W) 10 7 v.d. Leij (C) 9,5 8/9 Klein (S) en Eikelboom (D) 9 10 T.Slagboom (S) 8,5 11 v.d. Griend (C) 6,5 12 Terlouw (S) 6 13/15 Schreuder, van Vlokhoven en A.Slagboom ( allen D) 5,5 16 de Winter (D) en Vos (Z) 4,5 18 de Ruyter (Sh) 1
Groep 2: 1 den Rooijen (W) 9,5 2/3 van Vliet (Z) en Campbell(W) 8 4 Vink (W) 7 5 van 't Hoff (Z) 6,5 6 F.Terlouw (S) 5 7/8 Praat en Hagg (C) 4 9/10 Hartog jr. (S) en Harms (C) 2 11 van Dalen (D) 0
Afkortingen: (C) Ciob/Groothoofd, (D) Dordrecht, (S) Sliedrecht, (W) Willige Dame, (Z) Zwijndrecht en (Sh) Shah Mata. |
|
Groothoofd had op het toppunt zes
externe teams, honderd leden en team 1 speelde in de eerste klasse KNSB. |
|
(Lezers kunnen bijzondere schaakmomenten mailen naar de webmaster van deze site! De eerste vruchten van zoeken en vinden) * De eerste
Dordtse jeugdkampioen van de RSB, ARNOLD VAN ‘t HOF (geboren in
1963) leerde het schaken op achtjarige leeftijd van zijn buurjongen HENNY
NAAKTGEBOREN. Zeven jaar later was hij jeugdkampioen van de RSB tot zestien
jaar en dus deelnemer aan het NK voor jeugd in die leeftijdsgroep. * Voormalig
wijkagent in Krispijn Jan W.F. Sulman
was in de jaren vijftig buurjongen en schoolgenoot van JAAP MOL. Volgens JWF
leerde hij Jaap schaken. Volgens Jaap was het een familielid die hem het spel
bijbracht. Jan kwam tot Groothoofd 1 en werd politiekampioen. Jaap is
recordhouder titels bij de Willige Dame. * Fidemeester en rustend schaker GOZEWIJN
VAN LAATUM beschouwt Pank
Hoogendoorn (in 1965 nog deelnemer aan NK schaken) als belangrijke
leermeester. Toen Gozewijn de beste Nederlander
werd in het open NK, kwam Hoogendoorn speciaal kijken. Gozewijn
was de tweede Dordtse jeugdkampioen van de RSB. Mark
Timmermans werd onlangs nummer drie in de historie. * KOOS
ABEE (Dordrecht 1) is er terecht trots op dat hij het Tijdschrift
van de KNSB haalde in 1954. Hij won het scholierentoernooi in het Duitse
Gelsenkirchen. Koos woonde toen nog in Eindhoven. De Brabantse jongeren
weerden zich goed in Duitsland. (bron pagina 215 jaargang 1953-1954). * Wijlen HANS
WERTHEIM, drievoudig open-kampioen van Nederland voor de
oorlog, maakte in 1917 live de revolutie in Rusland mee. Zijn broer beschreef
het in een boek. * COCHITA DWARS was de eerste Dordtse vrouw, die het dameskampioenschap van Nederland haalde en meedeed in een interland. |
|
begon in 1847 of 1403 of 1888? Schaken wordt in
elk geval al vanaf ergens 1403 in de stad Dordrecht gedaan in het zogeheten
Schaakhuis. Gemeentearchivaris en schaker dr. Th. Jensma
kwam sporen in oude stukken tegen in de jaren zeventig van de vorige eeuw,
waaruit de schaakactiviteiten bleken. Vooral pelgrims, de toeristen van die
tijd, brachten het schaken naar de oudste stad van Holland toe. Dordrecht
behoorde tot, met Utrecht, tot de machtigste steden van de Noordelijke
Nederlanden. Met Gent en Brugge was veel economische verkeer. In 1847 werd
in elk geval een schaakclub opgericht: Ingenium Valet.
Dr. Niemeyer noemt dat al rond 1939 in zijn beschrijving van het Nederlandse
schaakleven in de negentiende eeuw. Dr. Scholten heeft dat in zijn
proefschrift een aantal jaren geleden verder uitgewerkt. De
Dordrecht-voorzitter Jan Flach, de motor achter het
eeuwfeest van de club in 1988, dook ook in de historie. Hij geeft aan
dat de stad Dordrecht twee schaakvormen kende in de negentiende eeuw: De
schaakclub en de schaaksociëteit. Flach noemt de
voormalige Harmonie als schaakplek voor sociëteitsschaak. Tevens werd
geschaakt in een café aan het Scheffersplein, zo ongeveer waar nu V. en D.
zit. In elk geval was
het schaakleven in 1888 sterk genoeg om op de mooie datum 29-2-1888 en club
op te richten: de Dordrechtsche Schaakclub
(DSC). In 1951 werd, na de fusie met Ontspanning door Inspanning (ODI)
de naam schaakclub Dordrecht gekozen. ODI bestond tussen 1931 en 1952. Dat
heette toen een club van werklozen te zijn, dus mensen die overdag de tijd
hadden misschien? Tussen 1978 en
2002 bestond ook nog schaakclub Groothoofd. Deze club is ook doorgegaan in
schaakclub Dordrecht, toen het eigen draagvlak voor vrijdagavond schaak te
smal werd. Dordt heeft in de jaren negentig van de vorige eeuw dus
zelfs even drie club in de RSB-competitie gehad. Naast Groothoofd en
Dordrecht deed de Willige Dame als zelfstandige club met twee teams mee. DWD
staat, ook de door huisvesting in poffertjessalon Visser, meer in de traditie
van de schaaksociëteit. Soms herhalen de schaaktijden zich dus! Inmiddels is
er in centrum de Buitenwacht in Krispijn ook een overdagclub gekomen voor
mensen, die daarvoor op de woensdagmiddag de tijd hebben. Het is nadrukkelijk
de opzet om een eigen kampioenschap te spelen en zeker ook om aan
schaakpromotie te doen. Het schaken als middel tot sociaal contact leeft dus
wel..... de eeuwen door... |
|
|