SCHAAKPARTIJEN 1 Once upon a time: Partijen van helden uit oude tijden meer schaak- en ander nieuws op www.tomsschaakboeken.nl
Twee formidabele partijen van Capablanca (nrs 1 en 4) met de intrigerende commentaren van Lod. Prins tegenover het toernooiboek van Bogoljubow, de grote Mason in een glansrol, in partij 4 een verrassing in de analyse, een merkwaardige stelling in de analyse van Kotov’s partij en het drama van Tschigorin in zijn match met Steinitz in 1892. Nadat deze pagina klaar was zag ik dat Kasparow de partijen 1 en 2 in de Great Predecessors Part 1 uitvoerig behandeld heeft. Mijn commentaren blijven ongewijzigd zodat zowel de lezer als ik kunnen zien wat die van Bogoljubow, Prins en mij én van Kasparow waard zijn.
1. Capablanca – Bogoljubow 1-0	Moskou, 1925
2. Tschigorin – Steinitz 0-1	Tweekamp Havana 1892
3. Mason – Winawer 1-0	Wenen 1882
4. Capablanca – Subarew 1-0	Moskou, 1925
5. Kotov - Matanovic 1-0	Stockholm, 1952
100 jaar geleden: januari 1906
6. Alapin – A.A. Romanovsky 1-0	Sint Petersburg 1905 of 1906
1. Capablanca, José Raoul - Bogoljubow, Efim D21 Moskou, 1925 19^de van 21 ronden Eindstand: 1. Bogoljubow 2. Lasker. 3. Capablanca 4. Marshall 5. Tartakower 6. Torre 7/8. Réti/P.A. Romanovski Bronnen en analyses: Lod. Prins in “Capablanca” ,Bogoljubow in het Toernooiboek, tvb/Fr8
Een grootse schaakpartij. 1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pf3 dxc4 4.e4 c5 5.Lxc4 cxd4 6.Pxd4 Pf6 7.Pc3 Lc5 8.Le3 Pbd7 9.Lxe6 fxe6 10.Pxe6 Hebben we zo Tal niet een keer van Botwinnik in een WK-match zien verliezen? 10...Da5 Veel sterker is 10...Db6 11.Pxc5 Pxc5 12.Tc1 Lg4! 13.f3 Td8 14.De2 Le6 15.Pd5 Pxd5 16.exd5 Txd5 17.Lxc5 Txc5 18.Txc5 Dxc5 19.Dxe6+ Kd8 20.Kd1 Te8 met bijna gelijke stelling: 1) 21.Df7 21...Te7 22.Df8+ Kd7 23.Df4 Te5 24.Da4+ Kc8 25.Dc2 Dxc2+ 26.Kxc2 Te2+ 27.Kb3 Txg2 28.Tc1+ Kd7 29.Tc2 (29. h4 -0.41/18) 2) 21.Db3 Te7 22.Tf1 Df5 23.Dg8+ Te8 24.Dc4 Db1+ 25.Dc1 Dxa2 26.Tf2 Da4+ 27.Tc2 Te6 28.Dg5+ Ke8 29.Dc5 Da1+ -0.53/18 11.0-0 "Simpel en vernietigend. Wij zullen zien, dat Zwart met een bord vol stukken om redelijke zetten verlegen is." 11.Pxg7+ Kf7 12.Pf5= Prins schrijft dat dit "natuurlijk ook een uitnemende mogelijkheid is". Objectief gezien zelfs beter, maar is dat wat een ambitieuze - gelet op de stand in de wedstrijd - Capablanca wil? Hij waagt meer. 11.e5? Lxe3 12.exf6 Pxf6 11...Lxe3 12.fxe3 "Tenzij dit alles in een huiselijke analyse was voorbereid, is deze partij wel het beste voorbeeld van Capablanca's intuïtie en zijn vertrouwen daarin. Te kunnen voorzien, dat Zwart in deze schijnbaar onschuldige stand, ondanks het evenwicht van een stuk tegen een geïsoleerde dubbelpion, totaal verloren zou komen te staan - welk een benijdenswaardige scherpte van oordeel! Wits stukken moeten onvermijdelijk het vijandelijke spel binnendringen als gave tanden een rijpe vrucht. Zwart werkt zonder pionnencentrum, hij is niet ontwikkeld en zijn koning is dakloos, terwijl Wit overal steunpunten voor en vrij invalslijnen vindt." 12...Kf7? Een fout die met 13. Dg4 moet worden gestraft. Beter ziet vooral 12. ...Ke7 er uit. Zie B. A. 12...De5 13.Pxg7+ Kd8 14.Tf5 De7 B. 12...Ke7 13.Pxg7 Tg8 14.Tf5 Da6 15.Ph5 en nu B1) 15...Dd6 16.Dxd6+ Kxd6 17.Pxf6 Pxf6 18.Txf6+ Le6 19.Th6+- B2) 15...Dc6 16.Tc1 Dd6 17.Dxd6+ Kxd6 18.Pxf6 Pxf6 19.Txf6+ Ke5 20.Th6 Lg4 21.Txh7 b6 22.h3 Lf3 3.22/15; B3) 15...Ke8 In 1) en 2) verliest zwart onmiddellijk een stuk maar ook deze zet geeft in feite materiaal terug. B3.1) 16.Db3 Db6 17.Pb5 Tf8 B3.1.1) 18.Da3 Kf7 19.Td1 De6 20.Pxf6 Pxf6 21.Td6 Dxf5 3.44/15) B3.1.2) 18.Taf1 a6 19.Txf6 Pxf6 20.Pxf6+ Txf6 21.Dg8+ Ke7 22.Dg7+ Kd8 B3.1.2.1) 23.Td1+ B3.1.2.2) 23.Txf6 Dxe3+ 24.Kf1 Dd3+ 25.Kf2 Dd2+ 26.Kf3 Dd1+ 27.Ke3 Dc1+ 28.Kd3 Dd1+ 29.Kc3 De1+ 30.Kb3 Dd1+ 31.Kb4 Dd2+ 32.Pc3 Dxb2+ 33. Kc4 Le6+ 34. Txe6 wint B3.2)16.Pb5 Ke7 wint ook snel. 17.Pc7 ; B3.3)16.Pd5 Pxd5 17.Dxd5 Tg6 18.Df7+ Kd8 19.Pf4 Dd6 20.Dxh7+- 13.Db3 13.Dg4! De uitval naar g4 wordt door zowel Bogoljubow als door Prins buiten beschouwing gelaten maar is volgens Fritz beslist sterker: 1) 13...Te8 14.Dxg7+ Wit geeft een tweede stuk. 14...Kxe6 15.Pd5 Dreigt zonder meer 16. Txf6+, Pxf6 17. Dxf6+, Kd7 18. Df7+, Kd6 19. Dxe8, Le6 20 De7 15...Pxd5 16.exd5+ Kd6 17.Dh6+ Kc7 18.Tac1+ Kd8 19.Dh4+ Te7 20.d6 De5 1.1) 21.dxe7+ 21...Dxe7 22.Dc4 1.2) 21.Tcd1 Ke8 22.dxe7 Dxe7 23.Dg4 Pf6 24.Dg5! Lg4 25.Txf6 Lxd1 26.Dg8+ Kd7 27.Dd5+ Kc8 28.Df5+ Kd8 29.Tf8+ Kc7 30.Tf7+- 2) 13...g6? 14.Pd5		13...Kg6 14. Tf5 Db6 15.Pf4+ Kh6 16.g4? 16.Df7! Capa/Bogo/Prins 1) 16...Dxe3+ 17.Kh1 g6 18.Pe6 Tg8 19.Pd5 Dxe4 20.Txf6 Pxf6 21.Pxf6 Dxe6 22.Pxg8+ Kg5 23.Dxh7 met winst 2) 16...g5 17.Txg5! Dxe3+ 18.Kh1 2.1) 18. … Kxg5 19.Dg7+ Kxf4 20.Tf1+ Ke5 21.De7+ Kd4 22.Td1+ Kc4 23.De6+ Kc5 24.b4+ Kxb4 25.Db3+ Kc5 26.Db5# 2.2) 18...Tg8 19.Txg8 Pxg8 20.Tf1 Pgf6 21.g4 met mat. 16...g5 17.Dxb6 "Nog het beste" zegt Prins. Bogoljubow: "!! Capablanca findet noch die einzige Möglichkeit, etwas Angriff zu behalten". Maar Fritz geeft royaal voordeel aan zwart. Een uitstekende vervanger is 17.Df7! met goede remisekansen voor wit. Maar wil Wit dat? analysediagram Stelling na 17. Df7! 17...Tf8 18.De7 Zowel 1) 18...Dd8 als 2) 18...Dxe3+ leiden tot remise. 19.Kh1 2.1) 19. … gxf4 20.Tg1 Df3+ 21.Tg2 Df1+ enz 2.2) 19. … Df3+? 20.Pg2 Dxg4 21.Taf1 17...axb6 18.Td1 h4 gxf4 19. 18.g5+ Kg6 20.gxf6 fxe3 21.Tg5+ 1) 21 … Kf7 22.e5 Te8 23.Tg7+ Kf8 24.Pb5 Pxe5 25.Txh7 Pf7 26.Pc7 Txa2! En zwart wint. 2) 21 … Kxf6? 22.Pd5+ Kf7 23.Tf1+ Ke6 24.Pc7+ +- 18...Tg8 Zwart kan heel goed 1) 18...Ta5! spelen 1.1) 19.Pfd5 Pxg4 20.h3 Pge5 21.Pe7 Kh5 22.Td6 b5 23.Td5 b6 24.a3 b4 Met voordeel voor zwart. 1.2) 19.Pe6 Pxg4 20.Td6 Pde5 21.Pxg5+ Kh5 22.Pe6+ Kh4 23.Tf8 Txf8 24.Pxf8 h5 25.Pg6+ Pxg6 26.Txg6 Tc5 27.Txb6 Wit heeft het knap moeilijk. 1.3) 19.Ph3 Pxg4 20.Td6+ Kg7 21.Txg5+ Txg5 22.Pxg5 Pde5 23.Pd5 Pc4 24.Pe6+ Kf7 25.Pg5+ Ke8 26.Pc7+ Ke7 27.Td3 Ook hier staat zwart beter. 2) 18...gxf4 19.g5+ 2.1) 19 … Kg6 20.gxf6 fxe3 21.f7 2.2) "Met 19...Kg7 (Prins) 20.gxf6+ Pxf6 21.Tg5+ Kf7 22.exf4 h6 had zwart de leiding kunnen overnemen. Men krijgt de indruk dat Wit de partij na 23.Tb5 bijvoorbeeld 23...Tg8+ 24.Kf1 zo mogelijk gevolgd door Td6, niet zou hebben verloren." Dit is een vergissing want 24. Kf1 is een fout. Er volgt 24...Tg4 25.e5 (25.Ke2 Txf4 26.Ke3 Th4-+ ) 25...Txf4+ 26.Ke1 Pg4 27.h3 Pe3 28.Td3 en zwart wint met zowel Pg2+ als 28...Pc2+. 19.Pfd5 Pxg4 Beter 19...Pxd5 1) 20.exd5 Tf8 2) 20.Pxd5 Pc5 21.Tf6+ Tg6 Dit is beter dan het door Prins gegeven 21...Kg7 22.Txg6+ hxg6 23.Pf6 Txa2 24.Td8 Le6 25.b4 Pb3 26.Td6 Lc8 27.h3 (27.Td8 Tc2) 27...Pd2 28.Pg8+ Kg7 29.Pe7 Pc4 30.Pxc8 Pxd6 31.Pxd6 Kf6-+ 20.Pe7 Tg7 21.Td6+ Kh5 22.Tf3 Pgf6 23.Th3+ Kg4 24.Tg3+ Kh5 25.Pf5 Tg6 25...Kg6 26.Pxg7 Kxg7 27.Txg5 met winst. 26.Pe7? Tot duidelijke winst gaat het na 26.Th3+ Kg4 27.Kg2 Wit dreigt mat in 5 zetten: 28. Txh7 Pxe4 29. Pe7 Th6 27...Pc5 28.Pg3 Pe6 29.e5!+- 26...g4? Beter is 26...Tg7= 27.Pxg6 Kxg6? 27...hxg6 28.e5 28.Txg4+ Kf7 29.Tf4 Kg7 30.e5 Pe8 31.Te6 Pc7 32.Te7+ Prins besluit met: "Het is een der grootste privilegiën van grootmeesters dat tal van in het oog springende fouten hun niet beletten grootse partijen te spelen. Want dat deze een grootse schaakpartij is geweest zal niemand durven ontkennen." 1-0
2. Tschigorin, Mikhail - Steinitz,Wilhelm C34 23^ste partij van hun 2^de Tweekamp om het Wereldkampioenschap Havana, 1892 Uitslag: Steinitz – Tschigorin 10 – 8 bij 5 remises. Bronnen en analyses: tvb/Fr8
Beslissingspartijen. Op blz. 71 van "Kramnik, my Life and Games", Kramnik & Damsky, Everyman Chess, 2000, lezen we iets over beslissende partijen: "........ And to the forefront once again came the problems that Kramnik had faced before in so-called 'games of one's life'. Decisive games! Which were excellently played by Lasker, Botvinnik, Tal and Bronstein and which Chigorin, Petrosian, Geller and Larsen were totally unable to play." Tschigorin staat in het tweede rijtje. Is dat terecht? Ik zet een aantal toernooien waarin Tschigorin speelde op een rijtje en probeer dan erachter te komen hoe Tschigorin zich door beslissende partijen heeft heengeslagen. Snel geteld kom ik op ca. 25 toernooien en 3 matches. Omdat ik over de boeken ervan kan beschikken beperk ik mij tot het nagaan van 13 toernooien/matches. Weliswaar geeft de CB Bigbase van alle 28 de partijen maar liever gebruik ik de boeken omdat daarin ook commentaar is te vinden. In een volgende aflevering kom ik hier op terug. Hier alvast de partij met in dit verband het beruchtste slot. 1.e4 e5 2.f4 exf4 3.Pf3 Pf6 4.e5 Ph5 5.Le2 g6 6.d4 Lg7 7.0-0 d6 8.Pc3 0-0 9.Pe1 dxe5 10.Lxh5 gxh5 11.dxe5 Dxd1 12.Pxd1 Pc6 13.Lxf4 Lf5 14.Pe3 Le4 15.Pf3 Tfe8 16.Pg5 Lg6 17.Pd5 Lxe5 18.Pxc7 Lxc7 19.Lxc7 Tac8 20.Lg3 Pd4 21.c3 Pe2+ 22.Kf2 h4 23.Ld6	23 … Pd4 24.cxd4 Tc2+ 25.Kg1 Tee2 26.Tae1 Txg2+ 27.Kh1 Kg7 28.Te8 f5 29.Pe6+ Kf6 30.Te7 Tge2 31.d5 Tcd2 32.Lb4 ??? Let op, dit is de beslissende partij in de match om het WK! Hoe zou het gelopen zijn na 32. Txb7 Lh5 33. Tb3! Dan zou het (waarschijnlijk) gelijk staan in de match! Nu wint Steinitz met 10 tegen 8 winstpartijen. Is het mogelijk dat een mens hierbij niet instort, niet zijn verstand verliest. Het kan toch niet anders of Tschigorin heeft hierna op z'n minst jarenlang vertwijfeld geleefd c.q. gespeeld op zoek naar een nieuwe zin voor het leven, als hij al is blijven spelen. En dat heeft hij gelukkig. Tschigorin 1850-1908 32...Txh2+ 0-1
3. Mason, James - Winawer, Szymon C50 27^ste ronde van het toernooi in Wenen, 1882 Eindstand: 1/2. Steinitz, Winawer 24 pnt 3. Mason 23 pnt 4/5. Mackenzie, Zukertort 22½ 6. Blackburne 21½ Bronnen en analyses: Das II. Internationale Schachmeisterturnier WIEN 1882, Ed. Olms 1984, Bijl, Van Wijgerden 500 Master Games of Chess, Dover, Dr. S. Tartakower and J. du Mont /tvb/Fr8
An irruptive sacrifice. Naast mij ligt “Das II. Internationale Schachmeisterturnier Wien 1882” uitg. Olms, 1984. Samenstelling Chr. M. Bijl, analyses bij 40 partijen van IM Cor van Wijgerden. Van dit toernooi is destijds geen boek verschenen. Het is een heel goed idee geweest om dit verzuim na honderd jaar alsnog goed te maken. Er is daarbij o.a. gebruik gemaakt van een bestaande partijverzameling en van de analyses van o.a. Steinitz, Gunsberg, Zukertort e.a. die in verschillende tijdschriften zijn verschenen. In het boek is deze partij geanalyseerd door Van Wijgerden. Alweer een Olms om van te smullen. James Mason (1849 – 1905) was in de tachtiger jaren van de 19^de eeuw een topspeler. Zijn carrière startte in Amerika als schoenpoetser. Winawer (1838 – 1920) een Pool, in dit toernooi gedeeld 1^ste met Steinitz, was ook beslist geen kleine jongen. De “Winawer”, ook wel Nimzowitsch- variant genoemd, is een van de populairste in het Frans. Het eerste diagram van deze partij toont een bekende stelling. Van Wijgerden merkt daarbij op: “Diese Partie hätte man vergessen, wenn Mason sie nicht mit eine wunderschönen Kombination gewonnen hätte.” 1.e4 e5 2.Pf3 Pc6 3.Lc4 Lc5 4.d3 d6 5.Le3 Lb6 6.Pbd2 h6 7.Pf1 Pf6 8.h3 Pe7 9.Pg3 c6 10.Lb3 Lxe3 11.fxe3 Db6 12.Dd2 a5 13.c3 a4 14.Ld1 Le6 15.0-0 Dc7 16.Ph4 b5 17.Lc2 c5 18.Pgf5 Wien 1882, Olms 1984 Lxf5 19.Pxf5 Pxf5 20.Txf5 Pd7 21.Taf1 f6 22.Ld1 a3 23.Lh5+ Ke7 24.b3 Thf8 25.T5f3 Pb6 26.Tg3 Kd8 27.Lg4 De7 28.Le2 Kc7 29.d4 c4 30.Tb1 g5 31.bxc4 bxc4 32.Tb4 De6 33.d5 Dc8 34.Lxc4 Pa4 35.Lb5 Pc5 36.De2 f5 37.exf5 e4 38.Lc6 Tb8 39.Dh5 Tf6		Stelling na 39. … Tf6 40.Txg5!! “An irruptive sacrifice” schrijft Tartakower in 500 Master Games of Chess. 40. … hxg5 41.Dh7+ Pd7 42.Lxd7 Dg8 42...Dxd7 43.Tc4+ Kd8 44.Dh8+ De8 45.Dxf6+ De7 46.Dh8+ De8 47.Tb4 Ook weer mooi. 43.Tb7+!! “This additional point in the combination is one of the finest conceptions in the literature of chess” (Tartakower). 43. Tc4! Is ook niet mis. 43 … Kb6 44. De7 Df7 44. Dxe4 Dxd7 45. Tb4+ Ka7 46. Dd4 Ka8 47. Txb8 Kxb8 48. Dxf6 Wat wilt u nog meer? 43 … Kxb7 44.Lc8++ !! Deze keer zijn de uitroeptekens van mij. (tvb) Geweldig om deze zet te kunnen spelen. 44 … Ka8 45.Dxg8 Txf5 46.Dd8 Txd5 47.Dd7 Tb1+ 48.Kh2 Td2 49.Dc6+ Kb8 50.Dxe4 Tbb2 51.Le6 Kc7 52.Dc4+ Kb6 53.Ld5 g4 54.hxg4 Tf2 55.Dc6+ Ka7 56.Dc7+ 1-0
4. Capablanca, José Raoul – Subarew, Nikolai D21 Moskou 1925 Eindstand zie partij 1. Bronnen en analyses: Bogoljubow in het Toernooiboek Lod. Prins in “Capablanca” tvb/Fr8
Ontdekking in de analyse. Citaat uit Capablanca van Euwe en Prins. In de Inleiding van Lod. Prins lezen we o.a.: ”Geen enkele onderzoeker die zich respecteert kan vrede hebben met de wetenschap, dat er een flagrante weerlegging mogelijk is van tachtig procent zijner aantekeningen, ook al plegen die aantekeningen dan steevast zonder critiek te worden aanvaard en al pleegt anderzijds aan de moeizaam verworven juistheid ener analyse in het geheel geen aandacht te worden geschonken. Kort gezegd: analyseer zo goed mogelijk of analyseer in het geheel niet.” ”Zo is dan de uitvoerige analyse van dit werk gegroeid ten koste van veel inspanning en ontstellend vele uren, neen, dagen, weken, maanden. En desondanks moet misschien ’s lezers clementie worden ingeroepen. Maar of nu fouten zijn vermeden of niet, zeker is, dat wel al het mogelijke is gedaan om ze te vermijden.” Cursivering van tvb. 1.d4 d5 2.c4 e6 3.Pf3 dxc4 4.e4 c5 5.d5 exd5 6.exd5 Pf6 7.Lxc4 Ld6 8.0-0 0-0 9.Lg5 Lg4 10.Pc3 Pbd7 11.Pe4 Dc7 12.Lxf6 Pxf6 13.Pxf6+ gxf6 14.h3 Lh5 15.Te1 Tfe8 16.Db3 a6 17.a4 Lg6 18.Ld3 Dd7 19.Pd2 Te7 20.Lxg6 fxg6 21.Pe4 Kg7 22.Dc3 Le5 23.Dxc5 Lxb2 Het slaan opent niet alleen de b-lijn wat in de partij goed te merken is maar ook de e-lijn waar wit onmiddellijk van profiteert. Fr8 geeft de volgende zetten: 23...Tae8 24.Tad1 Dxa4 25.Db6 Dc2 26.Td2 Dc7 27.Dxc7 Txc7 28.d6?! Lxd6 29.Txd6 f5 30.f3 fxe4 31.fxe4 Met gelijke stelling. 24.Pg5 Vat de koe bij de horens. 24.Tab1 is minder duidelijk. Zwart heeft dan een paar redelijke zetten: 1) 24...Tae8 2) 24...Tc8 25.Db4 Le5 26.f4 Lb8 27.Db2 Tf8 28.Pg5 Txe1+ 29.Txe1 Wit staat er uitstekende voor. 29...Kh6 30.Pe6; 3) 24...Le5 ziet er iets minder uit. 3.1) 25.d6 Tee8 26.Dd5! 3.2) 25.Txb2 Txe4 26.Txe4 Txe4 27.d6 Dc6 28.Dxc6 bxc6 29.Td2 is nog een moeizaam karwei. 24...Tae8 24...Te5 25.Txe5 Lxe5 26.Pe6+ 25.Pe6+ 25.Txe7+! Dxe7 26.Pe6+ Kf7 27.Tb1 25...Kf7? 25...Kg8! 26.Tab1 Le5 27.Dc4 Tc8 28.Db3 Lb8 28...Tc3! 29.Da2 Dd6 29.g3 Dd6 30.Pf4 30.a5 La7 30...Tce8? 30...Td7 Taaie verdediging. 31.Te6 Df8 32.d6 Kg7 1) 33.Dd5! 38.Dc3 33...Lxd6 34.Txb7 Txb7 35.Dxb7+ Kh8 36.Pd5 (36.Txf6? Tc1+ ) 36...Le5 37.Txa6 Ld4 Houdt a7 in de gaten. 38.Pf4 Mooi stukkenspel. Pe6 zit weer in de stelling. 38...Le5 39.Pe6 Dg8 40.Dd5 Te8 41.a5 Tb8 42.Tb6! Pion a6 komt dreigend naar voren. 2) 33.Pd5 Tf7 34.Db6 Tc6 35.De3 Txd6 36.Te8 Txd5 37.Txf8 Kxf8 31.Te6 Dd7 31...Txe6 32.dxe6+ Kf8 Is ook niet leuk voor zwart. 1) 33.Td1 Dc6 34.Td7 Dc1+ 35.Kg2 Dc6+ 36.Kh2 en 2) 33.Df3 b6 34.Pxg6+ Kg7 35.Pf4 Kh8 36.Db7 of 36.Kh2 waarborgen de winst. 3) 33.Dxb7 De7 34.Dxe7+ Kxe7 35.Pd5+ Kxe6 36.Te1+ Kf7 37.Txe8 Kxe8 38.Pxf6+ En wit moet wel winnen. 32.Txe7+ Kxe7 Op dit punt begint Prins in "Capablanca" een beschouwing over deze partij. Kostelijk om te lezen hoe hij Bogoljubow’s analyses in het toernooiboek hekelt. De verleiding is groot om beide visies in z’n geheel op te nemen. Maar dat kost pagina's. Daarom hier een uittreksel. Eerst de hoofdvarianten van de analyse van Bogoljubow in het toernooiboek, daarna de pennen-"streken" van Lod. Prins, ten slotte het eigen commentaar. Opmerking toegevoegd 8 mei 2006: In “Das Schachgenie Capablanca” van Linder, Sportverlag Berlin, 1988 (vertaling uit het Russisch) neemt de schrijver deze Prinsanalyse ten dele over zonder aan een kritische blik te onderwerpen.		33.Dxb7 Bogoljubow: "Der von Capablanca hiermit (bedoeld wordt 33. Db3xb7!) eingeschlagene Gewinnweg ist, wie die Fortsetzung lehrt, wohl der einfagste. Es ging aber auch anders: 33.d6+ Kf8 34.Pd5 Te6 35.Df3 Kf7 36.Pf4 Txd6 37.Txb7 Lc7 38.Db3+ Ke7 39.Dc4 Tc6 40.Dg8 und Weiss hat die ausgesprochene Gewinnstellung. Voor 33. Db4 zie verder aan het einde van de beschouwingen bij 33. Dxb7. Lodewijk Prins in "Capablanca": Soms geeft het voldoening Bogoljoebows opmerkingen zo nodig aan de kaak te stellen. Niet omdat het grootmeesters verboden zou zijn om evenals andere stervelingen mis te tasten. Maar omdat zij, rustend op hun reputatie, zich al te vaak de moeite van een ernstig onderzoek besparen en de goegemeente met de eerste de beste oppervlakkigheid die hun invalt trachten in slaap te sussen. Dit is vooral ergerlijk, wanneer zij op grond van zulk een oppervlakkigheid een mening ten beste geven, welke met weinig anders kan worden vergeleken dan met de schijnheilige critiek van sommige vrouwen op elkaars mooiste kleren. "De tekstzet" zo betoogt dan Bogoljoebow afgunstig. zien, dat deze "voor wit onmiskenbare winststelling" na 40...Tc1+ 41.Kg2 (of 41.Kh2 Dd4 ) 41...Dd1 42.Txc7+ Txc7 43.Pd5+ Kd6” (diagram van mij, tvb) analysediagram Stelling na 43. … Kd6 Vervolg analyse Prins: “44.Pxc7 Kxc7 45.Dxh7+ Kb6 46.Dxg6 Dd5+ 47.Kh2 Df3 48.Dc2 Ka5 allerminst een gemakkelijke taak zou opleveren. Als Bogoljubow naar aanleiding van het toekennen van de schoonheidsprijs voor deze partij zoetsappig insinueert: "of de scheidsrechters bij het toekennen wel Wits alternatieve winstmogelijk-heden in aanmerking hebben genomen?" kunnen de scheidsrechters dus gevoegelijk het hoofd schudden, of de schouders ophalen. En anders de lezers van het toernooiboek wel.” tvb: Het bovenstaande is voor Prins de basis van zijn oordeel over Bogoljubows manier van analyseren. Het voorbeeld is wat ongelukkig gekozen want er zit een lek in de analyse. De zet 41. ... Dd1 wordt na 42. Txc7+ Txc7 43. Pd5+ Kd6 weerlegd door – met dank aan Fritz - 44 Df8+! Kc6 45. Dxf6+ met glad gewonnen stelling. Is Prins' variant te redden? We proberen bijvoorbeeld 41...Kd6 (of 41. .. Kc5 42. Pxc7. Zwart is in zijn bewegingen belemmerd omdat dameruil voortaan sowieso verlies betekent.) 42.Kh2 g5 43.Tb2 Td1 44.Pg2 maar de zwarte koning staat nu wel erg ongelukkig. 44...h5 45.Pe3 Td4 46.Dg6 Ke6 47.Tc2 h4 48.Df5+ Wit wint. Volledigheidshalve geef ik – uitgaande van de stelling in het eerste diagram – Fritz’ alternatief 33. Db4+ voor de zetten van Capablanca 33. Dxb7 en Bogoljubow 33. d5-d6+: 33.Db4+ Een subtiel tussenschaakje dat beide commentatoren buiten beschouwing laten. Het heeft in 2) tot gevolg dat de zwarte D niet meer gedekt is, anderzijds onttrekt de zwarte K zich aan de e-lijn. 1) 33...Ld6 34.Dxb7 Td8 35.Te1+ Le5 36.Dxa6 Dd6 Zwart heeft een soort vesting gebouwd maar wit moet met twee pluspionnen en de betere koningsstelling wel winnen. 2) 33...Kf7 34.Dxb7 Lc7 35.Tc1 Te7 36.Pe6 Le5 37.Tc8 g5 38.Tf8+ Kg6 39.Db1+ Kh6 40.Df5 Het is afgelopen. 33...Lxf4 33...Dxb7 34.Txb7+ Kd6 35.Txh7 34.Te1+ !! Krijgt van Bogo twee uitroeptekens: !! “Eine Grosse Überrasschung.” 34...Le5 35.d6+!! Opnieuw !!. “Leitet den eleganten und forcierten Damengewinn ein.” 35...Ke6 36.Db3+ Kf5 37.Dd3+ Kg5 38.De3+ Kf5 39.De4+ Ke6 40.Dc4+ Kxd6 41.Td1+ Ke7 42.Txd7+ Kxd7 43.Dxa6 Na de boven door Prins geciteerde "zoetsappige insinuaties" besluit Bogoljubow met "Wie dem auch sein mag, jedenfalls mutet die prachtvolle Schlusskombination wie eine Studie an." tvb: De variant met 44. Df8 is niet minder studieachtig. Prins: "Ditmaal dan eens een 'combinaison assez grande' *). Onberispelijk!" 1-0 *) Een verwijzing naar de vele ‘petites combinaisons’ van Capablanca die in het boek voorkomen.
5. Kotov,A. - Matanovic, A. E59 13^de ronde Interzonaal toernooi te Stockholm 1952 Eindstand: 1. Kotov 2. Petrosyan 3. Taimanov 4. Geller 5/8. Averbach, Stahlberg, Szabo, Gligoric Bronnen en analyses: Kotov in Toernooiboek en in Duitse vertaling in 111 Sowjetische Meisterpartien, Sportverlag 1956, tvb/Fr8
Opmerkelijke stelling 1.d4 Pf6 2.c4 e6 3.Pc3 Lb4 4.e3 c5 5.Ld3 d5 6.Pf3 Pc6 7.0-0 0-0 8.a3 Lxc3 9.bxc3 dxc4 10.Lxc4 Dc7 11.a4 Td8 12.La3 cxd4 13.cxd4 Pxd4 14.Pxd4 Dxc4 15.Le7 Td5 16.Lxf6 gxf6 17.Df3 Ld7 18.Dxf6 18...Dc7 19.Tab1 b6 20.Pf3 Dd8 21.Df4 Tc8 22.e4 Ta5 23.Pe5 f6 24.Pxd7 Dxd7 25.Dxf6 Tf8 26.Dh6 Txa4 27.Tb3 De7 28.Tg3+ Kh8 29.e5 Th4 30.Dc1 Thf4 31.Tc3 a5 32.Tc7 Db4 33.De3 Kotov: 33. Td1 gaat niet wegens 33. … Txf2 34. Dh6 1) 34. … Tf1+ 35. Txf1 Dd4+ 2) 34. … Txg2 35. Kh1 Tg1+ 33. … a4 34.g3 T4f7 35.Tc6 Tb7? 36.Txe6 a3 37.Tf6 Ta8 37. … Te8 is het onderzoeken waard. 38. Db2 39.Df3 Tg8 40.Tf8 Ta7 Kotov geeft de volgende variant: 40...Tbg7 41.Td1 a2 42.e7 a1D 43.e8D Daa2 44.Td8 Dab3 (Sterker dan Kotov’s zet is 44. … Dc1+ en 42. ... Dg5) 45.Da8 D2a2 Een bijzondere stelling – zie diagram volgende kolom - die in het toernooiboek dan ook alle aandacht krijgt.	analysediagram Stelling na 45. …. D2a2 “In dieser Stellung, wie man sie in der Schachgeschichte wohl kaum finden wird, kann der Weiße gewinnen, wenn er sämtliche acht (!!) Schwerfiguren auf dem Punkt g8 abtauscht, aber auch durch 46.Txg8+ Dxg8 (46...Txg8 47.De5#) 47.Dxa2”. (111 Sowjetische Meisterpartien) 41.Txg8+ 41.Td1 Tag7 42.Tdd8 Dc1+ 43.Kg2 Dg5 44.Txg8+ Txg8 45.Txg8+ Dxg8 46.e7 In de CB Bigbase houdt de partij hier op. Het toernooiboek laat nog 41. … Kxg8 42. Dd5! volgen. 1-0
100 jaar geleden: januari 1906 6. Alapin, S. - Romanovsky, A. A. C32 Fourth Russian National Tournament St Petersburg, januari 1906 Uitslag: 1. Salwe 2/3 Rubinstein, Blumenfeld 4. Snosko-Borowski 5. Alapin 6/7. o.a. Romanowski Bronnen en analyses: Lesser Known Chess Masterpieces 1906-1915: 335 Games as Reported in the Year Book of Chess, Marco/tvb/Fr8
Koningsgambiet. Deze partij staat in de CB Bigbase als gespeeld in 1905 en in “Lesser Known Chess Masterpieces: 1906/1915 335 Games as Reported in The Year-Book of Chess” uitgave Dover, als gespeeld in het “Fourth Russian National Tournament” januari 1906. Ik weet niet hoe het in het oude Rusland van voor de revolutie met de data zit maar wellicht hebben we hier te maken met een toernooi rond de jaarwisseling. De Hundert Jahre Schachturniere en Hundert Jahre Schachzweikämpfe van Dr. P. Feenstra Kuiper spreekt ook van 1906: Op blz. 66 staat de uitslag van St. Petersburg 1906. De zwartspeler, een broer van P.A. Romanovsky die in 1934 vóór Euwe eindigde in het toernooi van Leningrad, was kampioen van de USSR in 1921. Alapin kom je regelmatig tegen in de toernooien rond 1900 en in b.v. de Dreihundert Schachpartien van Tarrasch. Naast bekend speler was hij ook theoreticus (denk aan 1.e4,e5 2. Pe2) die, lezen we in de The Oxford Companion to Chess, in zijn publicaties partijen opvoerde van “Attakinsky” en “Defendarov”. In Kagan’s Neueste Schachnachrichten, jaargang 1922 (en misschien ook in andere jaargangen) staan allerlei bijdragen van hem. Het eerste is getiteld ‘Ein bischen Schachphilosophie’, en is een beschouwing over schaken o.a. m.b.t. de begrippen ‘kunst’ en ‘wetenschap’. Aan het artikel is een partij toegevoegd, gespeeld in ‘Caïssenburg’ tussen Offensivin en Defendarow. Hij kent ook de bekende matador Opferaroff. Hij besluit zijn betoog met een advies aan de overwonnen volkeren - het is 1922 – in het geval de winnaar de remise met geweld uit de weg gaat: Viribus unitis! Oftewel Met vereende krachten! Als ik Hans Ree goed begrepen heb was er in Amsterdam ook een Schaakvereniging Alapin. Aandacht nu voor het Falkbeer Gambiet. 1.e4 e5 2.f4 d5 Door mij steevast en met plezier gespeeld, hoewel niet altijd met succes. 3.exd5 e4 Estrin noemt deze variant eerst na 3. ... e4 het Falkbeer Tegengambiet en het vervolg met 3. ... c6 het Nimzowich Tegengambiet, terwijl 3. Pf3 de titel Geweigerd Tegengambiet meekrijgt. 4.d3 Of 4.Lb5+ Zoals H.J. van Donk mij eens in een vluggertje verraste. 4...Ld7 5.De2 Pf6 6.Pc3 Lc5 7.Pxe4 0-0 8.Lxd7 Pbxd7 9.d3 Pxd5 10.Pf3 Te8 11.f5 Lb4+ 12.Kf2 P7f6 13.g3 Dd7 14.c4 Pxe4+ 15.dxe4 Pf6 16.e5 Dxf5 17.Kg2 Tad8 18.a3 Ld6 19.Td1 Dh5? (19...Pg4 ) 20.c5! Txe5 21.Dxe5 Dg4 22.cxd6 Te8 23.Dxe8+ Pxe8 24.d7 De4 25.d8D Dc2+ 26.Ld2 1-0 Anderssen,A-Falkbeer,E/Berlin 1851 4...Pf6 5.dxe4 Pxe4 6.Pf3 Lc5 7.De2 Lf2+? 7...Lf5 8.g4?! 0-0! 9.gxf5 Te8 10.Lg2 Pf2 11.Pe5 Pxh1 12.Lxh1 1) 12… Pd7! Zwart staat beter. 13.Pc3 f6 14.Pe4 fxe5 15.Pxc5 Pxc5 16.fxe5 Dit wil je met wit niet graag spelen. 16...Dh4+ 17.Kf1 Tf8 18.Kg1 Dd4+ 19.Le3 Dxe5 20.Te1 Pd7 21.Dc4 Kh8 22.Le4 Tae8 1.1) 23.Lf2 Pf6 24.Lg2 Dxf5 25.Txe8 1.2) 23.Ld4 Df4 24.Te2 Pf6 25.Lxf6 gxf6 26.h3 Tg8+ 0-1 Spielmann,R-Tarrasch,S/Maehrisch Ostrau 1923 2) 12...f6? 13.d6! fxe5 14.Dc4+ Kh8 15.Dxc5 Pc6 16.Df2 exf4+ 17.Kf1 Te5 Zwart heeft weliswaar maar T voor 2L maar hij speelt volop mee. zie volgende kolom	8.Kd1 8...f5 8...De7 Houdt wat langer vol maar wit staat gewonnen. “In the present game Alapin introduces an important innovation” (Marco) 9.Pfd2! “If White plays 9. Kt-QB3, Black can savely Castle, and 10, KtxKt, PxKt; 11. QxB, etc., follows and Black obtains the Kt. The subtlety of 9. KKt-Q2 therefore lies in the fact that Kt prevents Black from castling. (Marco) Hij geeft nog de volgende partij van een jaar eerder: 9. Pc3 Lf2+ 10. Ld2 Pxc3 11. Lxc3 Dxd5+ 12. Kc1 Td8? 13. b4 Lb6? 14. De7 1-0 Alapin-Marshall, Oostende 1905. 9 … Lh4 10.Pxe4 fxe4 11.Dxe4+ Kf7 12.Ld2 Lf6 13.Pc3 g6 14.Ld3 Pa6 15.Df3 Pb4 16.a3? 16.Lc4 Tamelijk voor de hand liggend. 1) 16...Te8 17.Pe4 Zwart kan van alles doen zoals 17. .. Lxb2, 17. ... Txe4 of 17. ... Lg4 maar het ziet er niet overtuigend uit ook omdat de zwarte K niet al te veilig staat en het zwarte P nog een veilig heenkomen moet zien te vinden. 17...a5 Handhaaft het P en houdt daardoor nog wat druk op de witte stelling. Maar wit heeft keus genoeg om het tot een goed eind te brengen. 2) 16...Lf5? Wie van het avontuur houdt speelt nu 17.g4 met voor wit gunstige ontwikkelingen. 16...Pxd3 17.cxd3 Te8 Alapin maakt het nu in snel tempo af. 18.Kc2 Ld7 19.Tae1 Txe1 20.Txe1 b5 21.Pe4 a5 22.g4 c5 23.f5 b4 24.fxg6+ Kxg6 25.Tf1 Ta6 26.g5 La4+ 27.Kb1 bxa3 28.Pxf6 1-0

www.tomsschaakboeken.nl