Rien Hardam – Tom van Bokhoven          E62
De Klockelaer

gespeelde op 31 januari, 7, 14 en 21 februari 2008
tvb/Fr8


meer schaak- en ander nieuws op www.tomsschaakboeken.nl

 

 

1.d4 Pf6 2.c4 g6 3.g3 Lg7 4.Lg2 d6 5.Pf3 0-0 6.Pc3 Pc6
Een variant die ik vroeger ook een paar keer heb gespeeld. Het voor mij bekendste voorbeeld is de partij Donner-Larsen uit het zonetoernooi in Wageningen 1957. Al meer dan vijftig jaar geleden. Donner won die partij schitterend. Maar de opening die Larsen koos is mij altijd bijgebleven. Na bijna twintig jaar schaakpauze speelde ik de zet wel, maar ik schoot tekort in het (her)kennen van de stellingseisen.

7.0-0 Te8
Daar begint het al. Laat de toren voorlopig maar op f8.
7. ... a6! Deze zet is noodzakelijk en vormt met Ta8-b8 en b7-b5 het zwarte actieplan.;
7. ... e5  Kan. Na 8.d5 Pe7 komt de partij in klassieker vaarwater.

8. d5 Pa5  Diagram 1


Stelling na 8. Pa5

Dit is de kenmerkende manoevre van deze variant. Nu de witte L op g2 staat is c4 ongedekt en is b2-b4 dus niet mogelijk.

 

9. Dd3 c5 10.e4

10.dxc6 Pxc6 Is niet ongunstig voor zwart.

 

10. ... e5

Waarom? 10...a6 kan alsnog.

 

11. Tb1!?

Typisch Hardam. Vat de koe bij de horens.

 

11. ... a6 12.b4

Onrust en actie! Zoals Rien na afloop tegen me zei: "Het was geen Konings-Indisch maar Komisch-Indisch."

 

12. ... cxb4 13.Txb4 b6?

Een verzwakking met verstrekkende gevolgen. Het pionoffer op b5 gevolgd door penning door La6 heb ik overwogen, maar is inderdaad fout:

13...b5 14.cxb5 axb5 15.Pxb5 La6 16.Le3 Tb8 17.a4

Wit staat vorstelijk.; 1

13...Pd7 Met deze zet is er niets aan de hand.

 

14.Le3 Pd7 15.Tfb1 Diagram 2

 

Stelling na 15. Tfb1

 

Wit voert de druk op en dreigt Txb6.

 

15. ... Lf8?

15. ... Pb7!

Deze zet is heel wat beter dan de partijzet. Zwart geeft ook dan zijn b-pion maar wordt niet gestoord door Le3 met röntgenstraling naar c5 en b6. 16.Lxb6 Pxb6 17.Txb6 Pc5 18.Dc2

 

16.Txb6!

Een pion is een pion.

 

16...Dc7

Hier had ik op vertrouwd maar zwart krijgt te weinig.

 

17.T6b4 Pb7 18.Pd2

Eerste keer afgebroken.

 

18. ... Pbc5

Het lijdt geen twijfel dat wit heel goed staat en een pion meer heeft. Maar het veld c5 is voorlopig een steunpunt in het zwarte bastion. Voor zwart geldt nu het devies "wait and see." Alles is gedekt en laat wit zijn plannen maar tonen.

 

19.Dc2 h6 20.f4!?

Dezelfde opmerking als bij b2-b4: onrust en actie. Fritz houdt het op andere plannen, op de damevleugel: 20.Pa4

 

20. ... Kh7

20. ... Pf6! Dreigt 21. .. Pg4.

21.h3 Ph5 22.Kh2 exf4 23.gxf4 Ld7 24.Lf3 Pf6

 

21. f5! Pf6 22.h3

22.fxg6+!?

 

22. ... g5? Diagram 3

Stelling na 22. … g5?
 

Nu heeft zwart geen koningstelling meer maar een belegerde veste die ook nog eens slecht onderhouden is.

22. ... Ld7 past beter in de afwachtende houding.

 

23. g4

23.Pa4! Is sterker; er dreigt Pxc5 en Tb6 (aanval op Pf6) gevolgd door Tc6.

 

23. ... Le7

23. ... Ld7 gevolgd door Tec8 ziet er beter uit.

 

24. Lf3

Het is moeilijk en beide partijen begaan hier onnauwkeurigheden.

 

24. ... Ld7 25.Kg2 Tab8

Wanneer de zware stukken verdwijnen komt er meer ruimte voor de lichte, is zwarts redenering.

 

26. Txb8 Txb8 27.Pb3

Hoe weinig ook, maar de zwartspeler krijgt hier het idee dat er wat terrein gewonnen kan worden.

 

27. ... Pa4 28.Dd3 Diagram 4

 

Stelling na 28. Dd3
 

28. Pxa4 Lxa4 29.Dc1 met de bedoeling 30. Pd2 Txb1 31. Dxb1

 

28. ... Pxc3

28. ... Tb4!?

Zwart had dit kunnen proberen. Dekt wit pion c4 nu met Le2 dan kan b.v. 29.Le2 Pxc3

 (29...Txc4?! 30.Dxc4 Dxc4 31.Lxc4 Pxc3 32.Tc1 Pcxe4 33.Kf3 Lb5 34.Lxb5 axb5 35.Tc7! Pxd5 36.Txe7 Pxe7 37.Kxe4 Het kan niet anders of dit is gewonnen voor wit.)

30.Dxc3 Tb8

 

29. Dxc3 a5

29. ... Kg8 Nog maar eens afwachten is meer op z'n plaats. Maar zwart denkt met het oprukken van de pion aanknopingspunten te krijgen.

 

30. Th1

Een uitstapje van de toren dat zowel h3-h4 dreigt als het op termijn slaan van pion a5. Bovendien onttrekt de toren zich aan afruil wat voor de witspeler blijkbaar een nadeel vormt.

30.Pd2 Voor Fritz8, die een neiging heeft naar materialisme, is dit sterker. Immers, meer afruil maakt het verschil van één pion groter. 30...Txb1 31.Pxb1

 

30. ... a4

Twee keer afbreken.

 

31. Pd2 Kg7 32.Le2 Kg8 33.Ld3 Db7 Diagram 5

 

stelling na 33. … Db7
 

Lokt Tb1 uit maar onderschat de witte mogelijkheden in deze stelling.

 

34. Tb1

34.c5! Euwe, en zijn de huidige senioren niet allemaal Euwenaren, noemde dit het oprolpunt.

34...dxc5 Min of meer gedwongen.

(34...Da7 Leidt alleen maar tot verdere verzwakking. 35.Pc4 Met aanval op zowel d6 als e5. 35...dxc5)

35.Dxe5 Kijk, dat is andere koek.

Zwart heeft geen tijd voor zoiets als Db2 want Le7 staat aangevallen.

 

34. ... Dc7 35.Tb4

Wit heeft bij de analyse na het afbreken duidelijk gekozen voor actie op de damevleugel.

 

35. ... Kg7

Bereidt de volgende zet voor.

35...h5 36.Txb8+

(36.Lxg5? Pxd5)

36...Dxb8 37.Le2 hxg4 38.hxg4 Kg7

Biedt zwart ook geen verbetering.

 

36. a3 Da5

Het leek me dat deze zet als een verrassing kwam. Maar mogelijk is de zet een verdere stap in de afgrond.

36...h5!? 37.Txb8

(37.Le2 Th8 38.Db2 hxg4 39.hxg4 Dd8 Zwart staat met de rug tegen de muur maar nog wel overeind,)

37...Dxb8 38.Le2 hxg4 39.hxg4

 

37. Db2 Txb4? 38.Dxb4?

Wederzijds een onjuiste beoordeling van de stelling. Met 38.axb4! had wit zijn voordeel kunnen vergroten.

38...a3 39.bxa5 axb2 levert zwart natuurlijk niets op.

 

38...Ld8

Zwart meent met deze zet zijn loper te kunnen activeren, maar dat is een misvatting.

 

39.c5!

IJzersterk. Diagram 6

Stelling na 39. c5!
 

39. … dxc5 40.Lxc5 Dxb4 41.Lxb4

Wit heeft nu, in plaats van een achtergebleven pion c4, een gedekte vrijpion op d5. Wit staat gewonnen.

 

41...Lb6? Diagram 7

Stelling na 41. … Lb6?
 

Dit maakt de zaak alleen maar erger. Fritz keurt dit ten enen male af, terwijl je zou denken dat de loper nu eindelijk aan het spel kan gaan meedoen.

Fritz beveelt 41...h5 aan. 42.Pf3 hxg4 43.Pxe5 gxh3+ 44.Kxh3 Le8

(In een vluggertje zou je nog denken aan 44...Lxf5+?! 45.exf5 Pxd5 46.Ld2 Lc7 47.Pxf7 g4+ 48.Kh4 Kxf7 49.Lc4 Kf6 50.Lxd5 Kxf5 Deze variant heb ik niet gezien., maar het lijkt me dat wit moet winnen. Op een geven moment moet zwart zijn loper tegen de a-pion geven waarna er eindspel ontstaat van twee lopers tegen een kale K.)

45.d6 Alles leuk en aardig maar dit zet ook geen zoden aan de dijk.

 

42. Kf3

42.Pf3! Wint simpelweg een pion. Zo eenvoudig is nou schaken.

42...h5 43.Pxe5 hxg4 44.hxg4 Le8 enz.

 

42. ... Pe8 43.Pc4 Ld4 44.d6

Snoert zwart vast. De zwarte K en het P hebben geen bewegingsruimte eer. Maar wit heeft sterker.

44.Pa5! Met het mogelijke vervolg 44...Lb6 45.Pc6 Lc7 46.Lb5 Ld6 47.Lxa4 Lxb4 48.axb4 Pd6 49.b5

 

44. ... Pf6 45.Pe3

45.Le1! met de dreiging Lg3 en aanval op e5.

45...Pe8 46.Lf2 Lxf2 Gedwongen.

(46...Pf6? 47.Lxd4 exd4 48.e5)

47.Kxf2 Lb5 48.d7 (48.Pxe5 Pxd6)

48...Lxd7 49.Pxe5 Lc8 50.Lb5 (50.Pc4 La6 51.Ke3 wint.)

50...Pd6 51.Lc6

 

45. ... Lc6

Zwart heeft een mooie samenwerking van L en P om zowel d7 als e4 onder controle te houden.

 

46. Pc2 Lb2

Wat kan of wil zwart meer?

 

47. Lc5 Pd7 48.La7? Diagram 8

 

Stelling na 48. La7
 

Een slippertje want nu kan de zwarte K dichterbij komen.

 

48. ... Pf6?

Mist ongeveer de laatste kans.

48...Kf8! 49.Le3

(49.Pb4 Lb7 50.Lb5 Lxa3 51.Pc2 Lc5! 52.Lxd7 Lxa7 53.Lxa4 f6 Zwart heeft zijn stelling nu kunnen verbeteren.)

49...Ke8 50.Pb4 Lb7 51.Lb5 Lxa3 52.Ld2 Kd8 53.Lxa4 Pc5 54.Lc6 De vraag is op dit juist is, Er komt nu een eindspel van ongelijke lopers op het bord, dat voor zwart veel gunstiger dan alles wat er in de partij gebeurt.

(Maar met 54.Pc6+ verliest wit pion d6. 54...Lxc6 55.Lxc6 Pb3 56.Le3 Lxd6)

54...Lxb4 55.Lxb4 Lxc6 56.Lxc5 Kd7

 

49. Lc5 Pd7 50.Lb4 Pf6

Derde keer afbreken.

Er wordt niet met de klok gespeeld maar deze lopermanoevre lijkt op tijd winnen. Zwart herhaalt ook met de hoop op .....

 

51. Pe3! Diagram 9

Stelling na 51. Pe3!
 

De afgegeven zet en de sterkste.

 

51. ... Ld4

Ook deze stelling zagen we eerder, nl na de 45 zet van zwart.

 

52. Pd5!?

Wits huiswerk. Objectief wellicht niet het sterkst, maar het schept wel duidelijkheid.

 

52. ... Pxd5

Iedere andere zet is zwakker.

 

53. exd5 Ld7 54.La6!

Deze loperronde gaat het zwarte spel verder lamleggen.

 

54. ... Kf8 55.Lb7

55.f6 Is niet sterker. 55...e4+ 56.Kxe4 Lxf6 57.Lc8 Lc3 58.Lc5 Ke8

 

55. ... Ke8

55. ... f6

 

56. Ke4 Lb2

Dit zal ook wel onnauwkeurig zijn, zie de volgende aantekeningen, en dus was La1 beter geweest.

 

57. Kd3!

Stelt een val.

 

57. ... f6?

Dit kost zwart de kop.

Een aperte fout zou zijn 57...Lb5+ Met de bedoeling de K terug te drijven, maar het effect is averechts.

58.Kc2! Ld4 59.Lc6+

Zwart had echter rustig 57...Ld4 moeten doen.

Van hier af gaat het snel bergafwaarts.

58.Lc6 Kd8

 

58. Kc4 Lc1

Zwart dekt alvast veld e3 i.v.m. het opspelen van zijn e-pion. Maar iedere zwarte actieve handerling verzwakt zijn toch al nauwelijks houdbare stelling.

 

59. Lc6! Kd8 60.Kb5 e4?? Diagram 10

 

Stelling na 60. … e4??
 

Als zwart nog wilde spelen had bv.60...Le3 gespeeld kunnen worden.

 

61. Kc4?

Wit schrikt terug, maar er is geen man overboord, nog steeds heeft wit alle touwtjes in handen:

61.La5+! Ke8 62.Kb6 Lxa3 63.Kc7 Uit!

 

61. ... Lb2

61...Lf4! 62.Kd4 e3 63.Kd3 Ke8 lijkt nog wat.

 

62. Lc3

Mogelijk door de aanwezigheid van een zwarte pion op f6.

 

62. ... Lxc3

62...Lxa3? is ruďneus. 63.Lxf6+ Ke8 64.Le5 e3 65.Kd3 Lc5 66.f6

 

63. Kxc3 Lc8

Ook de ontsnapping van deze loper leidt tot niets.

 

64.Lb5

Wit blijft nu voorzichtig spelen.

 

64. ... Lb7 65.Kd4 e3 66.Kxe3 Lxd5 67.Lxa4

Het laatste uur heeft geklonken.

 

67. ... Lg2 68.Lb5 Lxh3 69.Kf3 h5 70.gxh5 Lxf5 71.h6

Een K en een L schieten tekort tegen drie ver uit elkaar gelegen vrijpionnen. Zwart geeft op. Niet te vroeg in elk geval. Rien Hardam heeft in het begin door actief spel een pion verovert en heeft drie verdere ochtend gespendeerd om de nooit echt bedreigde buit binnen te halen. Een prima voorstelling van wit. Zwart heeft, ondanks de nederlaag genoten van een partij, die weliswaar een flink aantal onvolkomenheden vertoont, maar door de langdurige en vasthoudende verdediging niet gauw zal worden vergeten.

1-0

 

 

 

www.tomsschaakboeken.nl