|
Recente aanwinsten 7 Rudolf
(Rezső) Charousek Een fenomeen in de schaakwereld -
bronnen -
toernooi(boek) Nürnberg
1896 -
toernooi(boek) Budapest 1896 -
biografie(boek) slot: laatste jaren -
Partij Charousek – Pillsbury Boedapest 1896 -
Partij Charousek – Janowski Berlijn 1897
meer schaak- en ander nieuws op www.tomsschaakboeken.nl |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
18.07.10 Het jaar 2010 heeft totdusver
weer een paar mooie titels opgeleverd, maar van bespreken is het heel lang
niet gekomen. Bij verschillende gelegenheden, als winkels en markten, in heel
het land, Limburg en Noord-Brabant uitgezonderd, heb ik titels gevonden die
bij mijn belangstelling aansluiten, zoals toernooiboeken, probleemboeken,
tijdschriften en boeken die ik rubriceer als PZ – proza - , een tweetal over
eindspelstudies, enz. enz. Ook enkele biografieën konden worden
toegevoegd en één daarvan is het uitgangspunt van deze bespreking. Bovenaan
de pagina staat de naam van een bijzondere schaker: Rudolf Charousek. De kans bestaat dat u hem niet kent. Dat hopen
we hieronder recht te zetten.
Eerst
op z’n veertiende begon hij zich serieus met het schaken bezig te houden. Met
Kerst 1888 kreeg hij van zijn moeder de “Bilguer”,
het befaamde Handbuch des Schachspiels.
Dit boek heeft meer dan iets anders het schaken als zijn bestemming bepaald. Al
snel na zijn geboorte in Praag nam zijn moeder hem uit zijn joodse (?)
omgeving mee naar de woonplaats van
haar ouders waar hij in een Katholieke kerk als Rudolf gedoopt werd. Hij groeide op in Hongarije. De
jonge Rudolf bestudeerde vooral gambieten zoals het Koningsgambiet, het
Evansgambiet en het Damegambiet. Hij beschouwde
zichzelf als een volgeling van Tschigorin maar in
de pers was het al gauw een tweede Morphy. In
1893 won hij een korte match van Makovetz, die het
jaar ervoor in het grote toernooi in Dresden tweede geworden was achter Tarrasch. Vanaf dat moment was er sprake van het
Hongaarse driespan Charousek, Makovetz
en Maróczy. Maróczy en Charousek
speelden eind 1895 een match die door de eerstgenoemde overtuigend gewonnen werd. Rudolf deed hier
veel ervaring op die goed van pas kwam in het Supertoernooi te
Neurenberg een jaar later. Neurenberg
juli en augustus 1896
Zijn
entree kon niet beter zijn. In de
eerste ronde won hij een eindspel waarover Tarrasch
bij de 39ste zet schreef: “Damit ist ein
Zugzwangstellung von seltener Schönheit erreicht; welche Figur auch Schwarz
zieht, immer geht mindestens ein Bauer verloren. *) Zijn
grootste succes kwam in de laatste ronde toen hij de wereldkampioen met het
Koningsgambiet overrompelde. Lasker
won met 13½ uit 18 partijen voor Maróczy (12½), Pillsbury en Tarrasch (12). Janowski (11½), Steinitz (11)
enz. Charousek eindigde als 12de van 18 deelnemers: 6W
– 5R – 7V. Uitslag 1 Lasker 13½ 2 Maróczy
12½ 3/4 Pillsbury en Tarrasch 12 5 Janowski
11½ 6 Steinitz
11 7/8 Walbrodt en Schlechter 10½ 9/10 Tschigorin en Schiffers 9½ 11 Blackburne
9 12 Charousek
8½ En nog 6 deelnemers Boek Het
toernooiboek waarover ik beschik is een reprint als nr. 15 in de
voortreffelijke serie van The British Chess
Magazine. Lang voor dat de prachtige OLMS uitgaven verschenen, kon je op deze
manier al voor een zacht prijsje kennis maken met beroemde schaakboeken.
Vooral de vele schitterende partijen met de persoonlijke commentaren van Dr. Tarrasch maken dat het boek tot de allerbeste in de
verzameling behoort.
Een
barrage over vier partijen werd gewonnen door Tschigorin.
Na hen kwamen Pillsbury, Janowski,
Schlechter, Walbrodt, Winawer en Tarrasch over de
streep. Charousek won een sterke partij van Pillsbury en wist ook de derde partij van de barrage
fraai te winnen. Eindstand: 1/2 Tschigorin en Charousek 8½ 3 Pillsbury 7½ 4/5 Janowski en Schlechter 7 6/7 Walbrodt en Winawer 6½ 8 Tarrasch 6 9/10 Albin en Maróczy 5 En nog drie
deelnemers. Boek In
1994 heeft John Owen een diepgaand onderzoek m.b.t. toernooi afgesloten met
een toernooiboek waarvoor hij zo veel mogelijk partijen wist op te sporen.
Het is een goede zaak dat er niet alleen herdrukken van belangrijke
schaakboeken verschijnen – maar ook dat er vorsers zijn die toernooiboeken
realiseren die nog nooit verschenen zijn. En dan niet een pamflet met alleen
de partijen, maar een uitgave waaraan zorgvuldig onderzoek is voorafgegaan.
Zo een is het boek Budapest 1896. Opmerkelijk
is dat ook over de volgende twee toernooien nooit een boek was verschenen
maar dat dat eerst in recente tijden is gebeurd.
Na
vier ronden heeft hij echter slechts twee remises weten te scoren. Na de
achtste ronde staat hij nog altijd 2 volle punten achter de koplopers op een
gedeelde 9de en 10de plaats. Maar dan, in de elfde ronde, begint hij aan een
reeks van negen achtereenvolgende winstpartijen op resp.: R11: Janowski, “in
einem aufregenden Turmendspiel, R12: Albin, “Ein eindrückliches Muster der Technik …..”, R13: Cohn, in “einem schwungvollen Königsgambit”, R14: Schiffers, “Ein hübsches Umgruppierungsmanöver .… ” R15: Alapin, “… der Ungar … seine Angriffsziele zu verfolgen.” R16: Winawer, “bemerkenswert leichter Gewinn für Charousek” R17: Caro, “Charousek …. mit einer brillanten
Endspielleistung …. und nimmt zum ersten
Mal … die Führung neben Blackburne.” R18: Zinkl, “Der … Hexenmeister überrascht…mit 32. … bxa!... .” Met een ware zegetocht klom Rudolf – niet zonder enig
geluk - naar de toernooiwinst. Hij behoorde nu tot de absolute wereldtop. Eindstand: 1. Charousek 14½ uit 19 partijen 2. Walbrodt 14 3. Blackburne 13 4. Janowski 12½ 5. Burn 12 Enz. Boek Het manuscript van het toernooiboek in door Warren
Goldman in het Engels geschreven. De uitgave van RAU uit 1966 is daar een
vertaling van. Deze weerslag van de zoektocht naar bijzonderheden over dit
toernooi, zijn deelnemers en de gespeelde partijen, is een prachtig boek
geworden. Eenvoudig van uitvoerig maar rijk aan inhoud. Onder elke partij is
een boeiend commentaar, soms met diagram, toegevoegd.
De biografie vertelt dat zeven van de deelnemers
halsoverkop met de trein uit Wenen kwamen. Het toernooi daar eindigde 30 juli
en 1 augustus werd de eerste ronde in Keulen gespeeld. Rudolf begon goed met 2½ uit 3, won verder in het
toernooi een interessante partij van Janowski en
slaagde er in door winst in de laatste ronde de gedeelde tweede plaats te
bereiken. Een voortreffelijk resultaat. Boek Aan dit boek zit een bijzondere geschiedenis vast. Van
zo goed als alle toernooien gehouden ter gelegenheid van een “Kongreß des Deutschen Schachbundes” is een
boek verschenen, behalve van het 11de. Olms
krijgt de eer de oude Kongressboeken in fraaie
uitgaven te hebben herdrukt. Maar zoals gezegd, van de 11de
bestond er geen. De Tsjech Vlastimil
Fiala heeft de taak op zich genomen in deze leemte
te voorzien. Ook hier een uitvoerig onderzoek naar bijzonderheden en vooral
naar de partijen. Hij beschrijft gedetailleerd hoe het mogelijk is dat deze
partijen, als geheel, niet meer beschikbaar zijn. Hij moest van de grond af
aan beginnen en heeft uit tijdschriften en kranten van over de hele wereld
een groot aantal kunnen achterhalen. Van de 120 partijen die in dit toernooi
zijn gespeeld zijn er 54 geheel of als fragment in het boek opgenomen. De
andere zijn niet boven water gekomen. Het boek is fraai verzorgd en de
lay-out is met aandacht uitgevoerd naar het bekende CAISSA ontwerp. Het boek beschikt over een schat aan gegevens. De
eerste helft van het boek bevat het toernooi, de andere is gevuld met een
serie fraaie fotoportretten ter aanvulling van uitstekend gedocumenteerde
persoonsbeschrijvingen. Hier mogen we met recht van een aanwinst spreken. Uitslag 1 Burn 11½ 2/4 W. Cohn, Charousek en Tschigorin 10½ 5 Steinitz 9½ 6/7 Schlechter en
Showalter 9 Enz. totaal 16 deelnemers. Biografie (slot): Laatste jaren Tijdens het toernooi in Keulen werd een reisje op de
Rijn georganiseerd. Bij die gelegenheid won Charousek
twee fraaie partijen, een van Schallop en een van Schlechter. Dit waren de laatste belangrijke partijen van
Rudolf Charousek. Zijn gezondheid ging achteruit.
Dankzij de aandacht en zorg van vooral zijn moeder kon hij voor een kuur naar
Merano. Op 18 april 1899 betrok hij een appartement bij een kliniek in
Hongarije. Precies een jaar later overleed hij, 26 jaar oud. Veel bijzonderheden over het leven van Charousek zijn ontleend aan de biografie van Charuchin. Het is jammer dat het boek wat onzorgvuldig is
uitgevoerd. Zo is er wat misgegaan met de nummering van de hoofdstukken en is
het papier slordig gesneden. Niettemin ben ik zeer ingenomen met dit boek;
het heeft me veel geleerd over een fenomeen in de schaakwereld. *) Waar hebben wij nog kort geleden bijna hetzelfde gezien? In de
partij Evert Bos – Theo Dekker OKD 2010
analysediagram 4. |
|||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||
|
Dezelfde titel en vrijwel hetzelfde
motief. Charousek krijgt in de partijen met twee topgrootmeesters te maken met een
toreneindspel waarin hij op dezelfde wijze te werk gaat. Boeiend. Klik op de titels Koningsweg 1 en 2 om de
partijen te zien. |
|||||||||||||||||||||||||
|
Boedapest 1896 Zwart: Pillsbury
Wit: Charousek Stelling na 37. Ta1 |
Berlijn 1897 Zwart: Janowski
Wit: Charousek Stelling na 44. Ke3-d2 |
||||||||||||||||||||||||
|
18.07.10 Tom van Bokhoven |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|||||||||||||||||||||||||
