|
Kerstfeest met een Willige Dame in St. Petersburg meer schaak- en
ander nieuws op www.tomsschaakboeken.nl |
|
|
|
Mijn oom Ben was op eerste Kerstdag jarig. Dat
betekende, we spreken hier over begin jaren vijftig, eerst naar de
Kerstdienst in de Prinsenkerk aan de Statensingel en daarna naar zijn
verjaardag aan de Statenweg. Hij kon schaken en had ook enkele schaakboeken.
(1) Na de plichtplegingen - de preek, de verjaardag, en de traktatie - kwam
het gesprek in mijn aanwezigheid dan op schaken. We speelden ook wel een eens
partijtje. Op de achterkant van een nu gedateerd overkomende kerstkaart staat
nog een volledige notatie. Ook van een partij tegen de samenwerkende Oom Rien
en mijn broer Aat. Goede herinneringen, huiselijk en gezellig. Bij zo’n gelegenheid, het tweede rondje koffie was net
ingeschonken, vroeg Oom Ben: “Is er een verband tussen Kerst en schaken?” We keken elkaar aan en hadden niet direct een antwoord
klaar. “Dan begin ik zelf maar”, vervolgde hij. “Wat dacht je van de CHRISTMAS SERIES?” En hij vertelde: “De Amerikaanse mecenas, boekenverzamelaar en problemist
Alain White, placht zijn schaakvrienden met Kerst een zelf geschreven boekje
toe te sturen, met titels als “The White Rooks” en dergelijke. Daarin werden
problemen opgenomen met een bepaald thema of materiaal. Hij heeft er wel 40
uitgegeven.” Ik kende de boekjes niet maar ze leken me heel
interessant. Hier en daar is nog wel eens een exemplaar te koop, niet al te
duur, maar voor mij toch wat te veel geld een voor dergelijk kleinood. Hierna was Oom Rien - een bereisd man en
schaakliefhebber - aan de beurt. Dordtse amateurs zijn menigmaal het Kanaal overgestoken.
Euwe en Timman behoren tot de illustere winnaars van de hoofdgroep. Hij gaf verder de volgende aardige informatie: “Deze toernooien worden altijd rond Kerst en de
jaarwisseling georganiseerd, maar twee van de bekendste Hastingstoernooien
zijn in een ander jaargetijde gespeeld. Het beroemde toernooi van 1895 vond
plaats in augustus/september, en ook de extra uitgave van 1922 viel in een
ander jaargetij.” Dit bracht het gesprek op andere toernooien. Mijn oudere broer, zeer belezen op alle mogelijke
terreinen en met belangstelling voor de historie van de schaakwereld: “We hebben nog niet zo heel lang geleden, in '48, die
boeiende vijfkamp gehad waarin Botwinnik wereldkampioen werd. Dat was
eigenlijk voor het eerst dat er in een meerkamp om de titel werd gespeeld.
Ja, geweldige spelers deden daaraan mee, niet alleen Botwinnik, maar ook Euwe
en Keres. Paul Keres was trouwens een van de winnaars van het
grote AVRO-toernooi in 1938. Dat was, niet alleen voor Nederland, een
historische wedstrijd, met acht deelnemers, onder wie weer Euwe en Botwinnik,
maar ook de oud-wereldkampioen Capablanca en de regerend kampioen Aljechin. “Zijn er nog meer van dat soort toernooien geweest?”
vroeg ik. “Ja, denk maar aan New York 1927. Een verschil met het
AVRO toernooi was dat de FIDE nog volkomen buiten spel stond. In ’38 werd in
elk geval door de FIDE een poging ondernomen de titel in beheer te krijgen.
Ik moet erbij zeggen dat bij het AVRO-toernooi 1938 noch in New York 1927 de
titel op het spel stond. In New York was wereldkampioen Capablanca heer en
meester. Hij werd later in dat jaar 1927 onaangenaam verrast door Aljechin
die hem in een match met 6-3 en een smak remisepartijen de titel ontnam.”
v.l.n.r.: AVRO 1938,
Ik heb die gegevens in mijn oren geknoopt en ik kon
later ik de toernooiboeken of de herdrukken van o.a. AVRO’s Wereld
Schaaktoernooi 1938 en New York 1927 op de kop tikken. Het eerste moet in
enorme oplagen verkocht zijn want je komt het nog regelmatig tweedehands
tegen. SINT PETERSBURG 1895-1896 “Maar één toernooi wil ik nog noemen” ging Aat verder. “Komt Kerst daarin nog aan de beurt” vroeg ik eigenwijs. In het grote Hastings toernooi dat in 1895 gewonnen werd
door Pillsbury (16½ punten) vóór Tchigorin (16 punten) kwamen wereldkampioen
Lasker (15½) en de grote Tarrasch (14) op resp. de 3de en 4de
plaats. Steinitz, de ex-wereldkampioen bracht het tot de 5de
plaats met 13 punten. De Russen waren zo enthousiast over het succes van hun landgenoot
dat ze voor de jaarwisseling deze vijf heren uitnodigden voor een vijfkamp in
St. Petersburg. Tarrasch, die tijdens zijn gelijkgeëindigde match tegen
Tchigorin in 1893 slechte ervaringen had opgedaan met schaken in St.
Petersburg – korte nachten en weinig slaap -ging niet op de uitnodiging in. De overige vier speelden een even historische als
dramatische wedstrijd, waarin zij elkaar zes keer bestreden. In de
beginronden was Pillsbury ongenaakbaar en speelde de sterren van de hemel.
Halverwege het toernooi stond hij onder meer door twee overwinningen op
Lasker en drie op Tchigorin, bovenaan. Op 25 december 1895 won Pillsbury ook zijn tweede partij
(2) tegen Lasker. De koffie was koud geworden en het was allang tijd voor
het bekende glaasje. We waren een en al oor toen Aat zijn verhaal toespitste
op Harry Nelson Pillsbury. “Het moet rond deze jaarwisseling geweest zijn dat het
grote drama zich aan Pillsbury voltrok. Het gerucht gaat dat hij in die tijd
een geslachtsziekte heeft opgelopen. Destijds was daar geen medicijn tegen
beschikbaar. (3) In de tweede helft van het toernooi kon hij slechts 1½ punt
aan zijn totaal toevoegen en eindigde – toch nog – als derde. Pillsbury boekte hierna nog menig fraai resultaat en won
mooie partijen. De beroemdste uit deze periode is ongetwijfeld zijn
prachtoverwinning op Lasker in Cambridge Springs 1904. (4) Nooit heeft hij
zijn grote succes van Hastings 1895 kunnen herhalen. Hij overleed in Philadelphia
op 17 juni 1906, slechts 33 jaar oud.”
(5) Pa en Ma wilden zo langzamerhand naar huis en we namen
afscheid. Het was niet alleen gezellig en huiselijk geweest, maar voor de
jonge schaakliefhebber ook heel interessant. Tom van Bokhoven laatste
oorlogsjaar’ 2) Partij uit
1895 hierbij gevoegd.
Tournament at
St. Petersburg 1895-6.’: “Er kan geen twijfel over bestaan dat Pillsbury in
St. Petersburg syfilis heeft opgelopen.”
5) Wie meer wil lezen over Pillsbury, zijn ziekte en de
gevolgen, verwijs ik graag naar: http://www.chesshistory.com/winter/extra/pillsbury.html |
Harry
Nelson Pillsbury – Emanuel Lasker
|
Harry
Nelson Pillsbury – Emanuel Lasker
|
|
|
